Tuinbouw vreest wegblijven Poolse arbeidsmigrant

De 'voorraad' Poolse arbeidsmigranten wordt kleiner en ze zijn moeilijker naar de tuinbouw te bewegen. Dat stellen tuinders, uitzendbureaus en belangenorganisaties. De Westlandse economie is met zo'n tienduizend Poolse arbeidsmigranten zeer afhankelijk van deze inzet. Daarom bond gemeente Westland op 25 januari de kat de bel aan met de werkconferentie 'De Poolse arbeidsmigratiebubbel staat op knappen'.

Naast het vaststellen van de omvang van het probleem, werden oplossingen besproken. Terwijl deze discussie hierover is gestart, heeft de markt al stappen gezet.

Jobhoppen

Directeur Edwin Grootscholten van EG Personeelsdiensten ziet al langer dat het moeilijker wordt om gemotiveerde Polen voor de tuinbouw te werven. 'De nieuwkomers zijn minder trouw en jobhoppen wordt makkelijker', vertelt hij.

'Toen de Roemeense grens openging, hebben wij voorgesorteerd op die ontwikkeling. We werven vooral in het Hongaarse, noordelijke deel van Roemenië. Het is een groot land met een omvangrijke bevolking en veel mensen hebben een agrarische achtergrond.'

Goed alternatief

Werken met Roemenen bevalt goed, vindt Grootscholten. Zij zijn een goed alternatief voor de Poolse arbeidskrachten.

Andere uitzendbureaus zetten dezelfde stappen en zoeken het naast Roemenië in landen als Hongarije en Letland.

Hele glastuinbouw

Dat het moeilijker wordt gemotiveerde Polen te vinden, is merkbaar in de hele tuinbouw, van glastuinbouw tot aardbeien, boomkwekerij, champignons, asperges en fruitteelt. Ook Yvonne van de Ven, manager van LTO Arbeidskracht, merkt dat.

'We zien dat veel Poolse mensen terugkeren en in hun thuisland hun Nederlandse werkervaring verzilveren. Denk aan vaardigheden als samenwerken, leidinggeven en organiseren.'

Koesteren

Van de Ven vindt dat tuinders hun goede Poolse arbeidskrachten meer moeten koesteren, zodat ze willen blijven. 'Denk aan huisvesting van migranten. Dankzij certificeringen is die erg vooruitgegaan. Daarnaast hebben we samen met Lentiz cursussen ontwikkeld, ook geschikt voor arbeidsmigranten.' Een voorbeeld is de cursus 'Instructies geven op de werkvloer', aangeboden in het Pools.

'Door in je medewerkers te investeren met scholing, ontstaat er een intensievere band tussen jou als werkgever en je werknemers. Dit kun je ook zien als een schouderklopje, een blijk van waardering.' Het is een vorm van integratie bieden die Nederland aantrekkelijker maakt voor arbeidsmigranten, vindt Van de Ven. Dat gaan volgens haar steeds meer ondernemers zelf ook inzien.

Werklozen

De trend van steeds verder in oostelijke richting zoeken, houdt een keer op, denkt Peter Loef, specialist arbeid van LTO Glaskracht Nederland. Een alternatief kan zijn het inzetten van werklozen, vluchtelingen en mensen met een arbeidsbeperking. 'Daling van loonkosten en risico's rond arbeidskrachten kan ook helpen.'

Ondanks de vele projecten komen maar weinig werklozen aan de slag in de tuinbouw. In 2012 stuurde gemeente Rotterdam bussen vol werklozen naar het Westland. Toen met weinig resultaat. Inmiddels gaat het beter. In 2016 bleken er 150 werklozen in Westlandse kassen te werken.

Tuinders en uitzendbureaus zijn door wisselende ervaringen kopschuw geworden. Grootscholten: 'Wij vinden het nodig dit te proberen en zijn bij diverse projecten betrokken. Helaas is het slagingspercentage laag. Dit wordt niet de oplossing.'

Robots

Nu Polen, morgen Roemenen en overmorgen robots? De meningen zijn verdeeld. In grote glastuinbouwbedrijven zijn de makkelijkste taken al vervangen en verlicht door mechanisering, zoals zaaien, stekken, verpakken en sorteren.

'Oogstwerk vraagt nog een niveau van oog-handcoördinatie die alleen de mens beheerst', stelt Eldert van Henten van Wageningen UR. 'Iedereen kijkt naar oogstrobots, maar ander werk is makkelijker te automatiseren.'

Software

Delft Robotics lijkt een manier te hebben om het oogstwerk wel te robotiseren. 'Zij hebben software ontwikkeld op basis van veel foto's, waarmee een robot net zo snel besluiten kan nemen als een mens', weet Loef. LTO Glaskracht Nederland helpt mee met de verdere ontwikkeling.

Maar voorlopig zijn er nog veel handjes nodig, al zijn dat wel vaker kleine, fijne vrouwenhanden. Wiens handen het ook zijn, de tuinbouw moet er zuinig op zijn.