Kalverhouder test uitloop en boekt veelbelovende resultaten

'De sector verandert snel en wij willen toekomstbestendig blijven. Dat doen we door stappen te zetten op het gebied van dierenwelzijn, diergezondheid en emissiereductie', zegt vleeskalverhouder Jan Dubbelhuis uit het Drentse Aalden. Eind 2023 begon hij samen met zijn vrouw Sanne aan een ambitieus project: het bouwen van uitloophokken bij een deel van hun kalverstal. In het voorjaar van 2024 was de buitenuitloop gereed en in gebruik.

Hoe is hij op dit idee gekomen? 'Op een gegeven moment begonnen we ons af te vragen: hoe zou het anders kunnen?', antwoordt Dubbelhuis op de vraag. 'Zijn er niet meer mogelijkheden dan de standaard kalverstal, zoals we die nu kennen in de kalversector?'

Zowel weidegang als uitloopvoorzieningen voor vleeskalveren zijn een relatief nieuw thema in de kalversector. Toen de ondernemer zijn eerste ideeën deelde over kalveren die buiten konden lopen, kreeg hij veel kritische reacties.

'Stro, tocht en regen; verschillende mensen uit de sector zeiden dat dit nooit zou werken. Maar wij wilden het gewoon proberen', vertelt Dubbelhuis. Inmiddels is één ronde kalveren volledig in de uitloop gehouden. Hoewel de resultaten nog beperkt zijn, zijn de eerste bevindingen veelbelovend.

De kalverhouder test twee verschillende bodemtypen in de uitloop: zand en stro. Het doel van de twee soorten bodems is om meer inzicht te krijgen. Dubbelhuis wil in de uitlopen bekijken wat de veranderingen zijn op het gebied van dierenwelzijn, diergezondheid, hygiëne, groei en antibioticagebruik ten opzichte van gangbaar gehouden kalveren.

Al snel werd duidelijk dat zand een aantal voordelen oplevert ten opzichte van het gebruik van stro. 'Het zandhok bleef schoner dan het strohok', licht de Drentse ondernemer toe.

Bovendien waren de kalveren die op zand liepen bij aflevering zwaarder. De dieren met een zandbodem als ondergrond lieten namelijk een hogere groei zien, terwijl bij een bodem van stro de voeropname juist wat terugliep. Dat had deels te maken met het feit dat de kalveren het stro opnemen, wat de energie-inname verlaagt.

Daarnaast kan het scheiden van mest in een dunne en dikke fractie in zandbedden bijdragen aan een iets lagere ammoniakconcentratie. Dat is gunstig voor de luchtkwaliteit.

Een deel van het zandhok is bewust niet overdekt gebouwd om te testen hoe het zand op de bodem omgaat met grote hoeveelheden neerslag. Tegelijkertijd was Dubbelhuis benieuwd hoe de kalveren op regen reageren. Verrassend genoeg bleken de dieren ook bij regen graag buiten te blijven of naar buiten te gaan. 'We zagen ook geen verschil in hoe schoon het hok bleef. Zelfs met vochtafvoer hadden we geen echte problemen.'

Familie Dubbelhuis werkt veel samen met Denkavit. Adviseurs van de veevoerfabrikant zijn nauw betrokken bij het experiment van de uitloophokken en denken actief mee over mogelijke verbeteringen. 'We moeten als sector vooruit blijven gaan. Dit is geen hobbyproject. Het is leuk om te zien, maar daar doen we het niet voor. Het is essentieel dat we blijven innoveren, verbeteren en leren van wat werkt', benadrukt Dubbelhuis.

Niet alle collega-kalverhouders kijken ontspannen naar de ontwikkelingen bij de kalverhouder. Sommigen zijn bang dat dergelijke innovaties te veel druk leggen op bedrijven die over minder ruimte rondom de stal beschikken of minder investeringscapaciteit hebben.

De Drentse ondernemer begrijpt die zorgen. 'Je moet er genoeg plaats voor hebben. Wanneer de stallen dicht op elkaar staan, past het niet. Je moet daarnaast ook de financiële middelen hebben en hierin willen investeren. Het kost veel geld, maar stilstaan is in mijn ogen geen optie.'

Regelgeving

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) en provincie Drenthe reageerden enthousiast toen Dubbelhuis zijn plannen voor de kalveruitloop presenteerde. Desondanks loopt de ondernemer tegen de grenzen van de regelgeving aan.

Een vergunning bleek niet mogelijk, simpelweg omdat er nog geen regels bestaan voor uitloop in de kalverhouderij. Dat geeft Dubbelhuis een gevoel van trots, maar ook zeker van frustratie. 'Het voelt oneerlijk. We doen er alles aan om het welzijn van onze kalveren te verbeteren, maar krijgen geen mogelijkheid om op te schalen of een vorm van beloning te ontvangen.'

De eerste ronde kalveren in de uitloop bestond uit 41 dieren. Vanwege het hoge stroverbruik is dat aantal teruggebracht naar 30. 'We strooiden met meer dieren erg vaak om de hygiëne in het stro goed te houden, maar dat brengt extra kosten met zich mee', verklaart de kalverhouder. Daarom heeft hij de bezetting iets naar beneden gebracht. De kalveren in de uitloop beschikken nu over 2,5 vierkante meter buitenruimte per dier.

Dat is meer dan de eis voor twee sterren binnen het Beter Leven-keurmerk. De Dierenbescherming heeft aangegeven dat de omstandigheden vergelijkbaar zijn met één tot twee sterren, maar er bestaat nog geen officieel keurmerk. Als dit er wel zou komen, dan kan het ervoor zorgen dat meer kalverhouders in Nederland gemotiveerd worden om aan uitloop te beginnen.

De kalveren wegen bij aflevering gemiddeld tussen de 240 en 260 kilo levend gewicht. Dat komt neer op zo'n 160 kilo geslacht gewicht. Opvallend was dat de kalveren met uitloop op zand beduidend zwaarder waren dan de kalveren met uitloop op stro. Ook viel op dat het vlees iets donkerder kleurt. Een mogelijke verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat kalveren buiten meer ijzer opnemen via stofdeeltjes in de lucht en contact met de bodem.

Voor blank vlees, waarbij een lichte kleur verplicht is, kan dat problematisch zijn. 'Te veel ijzer maakt het vlees te rood, waardoor het niet meer als blank vlees kan worden geleverd. Dat maakt het economisch best spannend', legt Dubbelhuis uit.

Daarom denkt de ondernemer ook na over andere manieren van afzet, waarbij de eisen voor blank vlees minder van belang zijn. 'De markt voor dit type kalfsvlees tilt minder zwaar aan de blanke kleur van het vlees, waardoor de kleur voor ons niet per se leidend is. Een keurmerk zou hieraan kunnen bijdragen.'

Medicijngebruik terugdringen

Twee belangrijke doelen van de kalveruitloop zijn het verbeteren van de diergezondheid en het terugdringen van het medicijngebruik. En dat lijkt te lukken. Uit de eerste resultaten blijkt dat de individuele behandelingen met antibiotica zijn gehalveerd.

De longkwaliteit van de kalveren die buiten hebben gelopen, bleek bij onderzoek in het slachthuis ook licht te zijn verbeterd. 'We weten nog niet alles. Daarvoor moeten we meerdere rondes draaien', zegt Dubbelhuis. 'Maar wat we nu zien, is hoopgevend.'

Ondanks de uitdagingen blijft de Drentse kalverhouder positief over de toekomst. Zijn visie is helder: de kalversector moet zich blijven ontwikkelen, zowel technisch als maatschappelijk. Dubbelhuis: 'Mijn doel is niet alleen een gezonder kalf en een beter dierenwelzijn, maar ook dat de sector weer in een beter daglicht komt te staan.'

'Mensen om je heen verzamelen'

Daarnaast benadrukt de ondernemer het belang van samenwerking. 'Je moet mensen om je heen verzamelen die willen helpen, bijvoorbeeld leveranciers en collega's. Samen kom je verder', is de overtuiging van Dubbelhuis.

Toch knaagt het soms dat vooruitgang nog steeds wordt geremd door regelgeving. 'We willen doorpakken, maar dat lukt niet', constateert hij. 'Iedereen is enthousiast als ze hier bij de kalveren kijken. Maar zodra het op vergunningen aankomt, mag het niet. Dat voelt krom.'

De toekomstplannen van de Drentse ondernemer zijn ambitieus, alleen is er in de huidige opstelling te weinig toekomst om nog meer uitloophokken te bouwen. Als er vergunningen worden verstrekt, wil Dubbelhuis graag verder experimenteren met verschillende ondergronden en het groter aanpakken. Het liefst zou hij een deel van de oude stal slopen en een nieuwe stal aanleggen met alleen maar uitloophokken, zodat alle kalveren naar buiten kunnen.