'Gezondheid van kalf begint in de darmen'

In Duitsland staat de kalversector voor grote uitdagingen, mede door strengere regelgeving. Voorbeeld is de eis dat kalveren 28 dagen op het melkveebedrijf moeten blijven. Deze regels verhogen de druk op veehouders om robuustere en gezondere kalveren af te leveren. 'Op het gebied van diergezondheid verschuift de focus meer van de longen naar de darmen, waar volgens experts 80 procent van het immuun-systeem zetelt', weet Klasen.

De dierenarts denkt dat dit ook komt doordat de weerstand van het kalf afneemt. 'Met de biest krijgen ze immuunbescherming mee, die ondersteunt tot en met dag 21. Daarna begint de immuniteitsdip en moet het kalf dit zelf opbouwen. In de oude situatie kon je als kalverhouder voor dag 20 vaccineren.'

Verkeerd voer

Veel ziekten, waaronder longontsteking, beginnen niet direct in de long, betoogt Klasen. 'Veel problemen starten omdat het immuunsysteem in de darm een probleem krijgt, vaak veroorzaakt door verkeerd voer. Daarbij reageren kalveren van 28 dagen veel extremer op voerveranderingen.'

In de periode dat de kalveren op een leeftijd van veertien dagen het melkveebedrijf verlieten, kregen ze vaak tot 6 liter melk per dag en geen water, zegt Klasen. 'En bij een goede ondernemer een beetje hooi. Maar dat was het. Bij deze kalveren zien we vaak diarree als probleem, soms bij de helft van de kalveren.'

Nu de kalveren tot een leeftijd van 28 dagen op het bedrijf worden gehouden, komt het verschil tussen houderijen meer aan het licht. Klasen: 'De ene ondernemer houdt de stierkalveren tot 28 dagen tussen de vaarskalveren en geeft ze hetzelfde voer. Dat is gemakkelijker aan medewerkers uit te leggen. De ander is voorzichtiger en voert minder melk dan wenselijk, zeker wanneer de melk duur is.'

Wanneer je als vleeskalverhouder tachtig kalveren koopt, dan zijn die afkomstig van veertig tot zestig bedrijven met verschillende voerstrategieën, vervolgt de dierenarts tijdens de bijeenkomst. 'Dan duiken vaak problemen op bij kalveren die onvoldoende worden gevoerd.'

E. coli

Op het kalverbedrijf ontstaan vervolgens aandoeningen, zoals de zogeheten 'leaky gut', of lekkende darm. Dit proces wordt in gang gezet door de voeding in de eerste levensfase van het kalf. Klasen: 'Als een kalf voer opneemt dat het nog niet goed kan verteren, zoals een overmaat aan zetmeel of onverteerd eiwit, belandt dit in de darmen. Daar dient het als voedingsbodem voor bacteriën als E. coli.'

Wanneer deze E. coli-bacteriën afsterven, komen de gifstoffen lipopolysacchariden vrij. Als gevolg van die gifstoffen gaan de celverbindingen in de darmwand kapot en verdwijnt een beschermende laag. 'Hierdoor kunnen niet alleen deze gifstoffen, maar ook andere ziektekiemen vanuit de darm in de bloedbaan terechtkomen', legt de Duitse dierenarts uit.

Longen

Die ziektekiemen kunnen zich vervolgens verspreiden door het lichaam van het kalf, bijvoorbeeld naar de longen, vervolgt Klasen. 'Een longontsteking is daarmee misschien een probleem dat begonnen is met verkeerd voer.'

Volgens de dierenarts kan een aangepast rantsoen helpen. Hij heeft op basis van studies in onder meer Zürich en Cambridge een ander voerconcept ontwikkeld. Belangrijk bij dit concept is de energiebron. De kalveren krijgen in plaats van zetmeel vooral suikers verstrekt, bijvoorbeeld in de vorm van melasse of suikerbietenpulp.

Uit een onderzoek bij melkkoeien blijkt dat het beperken en vervangen van zetmeel geen negatief effect heeft op de melkproductie en -kwaliteit. Klasen benadrukt dat het rantsoen niet helemaal zetmeelvrij is, een deel blijft beschikbaar. 'Zorg daarbij voor hoogwaardige componenten, waardoor het toxineniveau in darmen lager is.'

Minder eiwitten

Naast het beperken van de hoeveelheid zetmeel in het ruwvoer, pleit Klasen ook voor een reductie van het eiwitgehalte in het totale voer. Veel traditionele voeders in Duitsland bevatten tot 21 procent ruw eiwit per kilo droge stof. Dat is volgens hem aan de royale kant.

'Het teveel aan eiwit wordt niet verteerd en belandt zodoende in de dikke darm. Die overmaat is, zoals eerder gezegd, voeding voor bacteriën E. coli, wat leidt tot diarree en immuunstress. Recent onderzoek toont aan dat 14 procent hoogwaardig eiwit ruim voldoende is voor kalveren', licht Klasen toe.

De effecten betalen zich in zijn ogen ook uit: denk aan een betere groei, minder antibiotica, minder uitval en minder chronisch zieke dieren.