Machines kunnen steeds beter zonder mens en diesel

Aanbod is er in overvloed. Dat bleek ook op de Agritechnica vorige week in Hannover. De gigantische mechanisatiebeurs kende 476.000 bezoekers en 2.849 exposanten, waaronder veel Chinezen en Turken, maar ook Nederlanders. Digitalisering, elektrificatie en autonomie stonden in de schijnwerpers. Van volledige autonome veldrobots tot een retrofit besturingssysteem dat op elke trekker past.

Bijna alle trekkerbouwers toonden, naast een nieuw standaardmodel, een veldrobot. De ene fabrikant ontwikkelt die voornamelijk zelf, zoals New Holland met zijn elektrische en hybride R4-fruitteeltrobots en Fendt met de autonome Xaver GT-werktuigdrager. Andere fabrikanten zoeken juist de samenwerking met een start-up, zoals Kubota met de Noorse Kilter-spotsprayrobot en de oranje Robotti-werktuigdrager.

Nederlandse fabrikanten, waarvan er 121 een stand hadden op de beurs, spelen een opvallend belangrijke rol in de wereldwijde robotisering. Zij beschikken over veel kennis en profiteren van subsidie. Dat was niet alleen te zien op het NL Paviljoen met veldrobots als Odd.bot, Pixelfarming en Trabotyx, of Flikweert Vision met de elektronische aardappelsorteerder. De oer-Hollandse producenten Agxeed en EOX passen ook in die rij.

Agxeed zet met zijn AgBot T2 7-serie in op tractie, lage bodemdruk en een goede inpasbaarheid in het machinepark. De T2 is eigenlijk een standaardtrekker zonder cabine. Diesel wordt ondersteund met een hybride techniek. De meeste ontwikkeling zit nog in aansturing, monitoring en databeheer via het nieuwe Traxwise-platform.

Agxeed is geen start-up meer en laat zien dat een goed werkende robot die in een traditioneel machinepark past succes kan hebben. Het bedrijf heeft inmiddels wereldwijd ruim honderd robots rijden, met samen meer dan 70.000 autonome draaiuren. CCO Arjan Mulder is er trots op: 'Er zijn veel bedrijven met een autonoom voertuig bezig, maar ons bedrijf is een van de weinige die ook echt kan leveren. De techniek werkt en we verkopen deze wereldwijd.'

Lange subsidietrajecten

'Soms kan een subsidie meer tegenwerken dan helpen. Het zijn vaak lange trajecten. En als veel ondernemers zich daarop inschrijven, een offerte aanvragen, wachten en vervolgens maar een enkeling een subsidie krijgt toegekend, is dat voor ons ook moeilijk plannen in de productie', vertelt Mulder.

Ook veel grotere fabrikanten als Krone, Lemken en Kuhn met zijn Karl-robot hebben hun techniek klaar, maar leveren nog niet. Het is voor hen nog een nicheproduct met grote risico's. Wetgeving over autonome voertuigen is er niet of niet overal hetzelfde. Dat geeft een risico op claims of reputatieschade.

Overigens betekent autonomie niet dat iets kleinschalig moet zijn. De vraag naar capaciteit en juist schaalvergroting blijft. John Deere maakte daarom zijn 9RX en 8RX knik- en rupstrekkers tot 913 pk ook autonoom sturend.

Behalve autonomie zit er nog veel meer ontwikkeling in elektronica voor nauwkeurigheid en bediengemak. Dat begon decennia geleden al met gps. Een trekkerchauffeur hoefde niet meer te sturen, maar slechts een paar knoppen in te drukken om baantjes te trekken en te keren op de kopakker. Nu krijgt precisietechniek een duw in de rug door een combinatie van software, camera's en AI.

Deze techniek groeit en werkt soms beter, sneller en constanter dan de mens. 24 uur, dag en nacht. De chauffeur was al niet nodig om recht te rijden en nu bijna ook niet meer voor de blik naar achteren op de machine.

Concreet verbetert al jaren de plantherkenning met AI-camera's, terwijl de software de bijbehorende databases aanvult. Hoe meer werk, hoe meer data, hoe beter het resultaat. Hoogwaardige gewassen zijn zo nauwkeurig en snel te schoffelen, ook in de rij, of te beschermen met een spotsprayer.

Verschuiving naar laserwieders

Daarbij is er een verschuiving naar laserwieders, zoals Carbon Robotics en nu ook Escarda, Rumex en Farm ING hebben. Die laatste twee begonnen eerst met een spotsprayer. Het voordeel van de laserwieder is dat deze zonder chemie kan, de grond niet beroert en nieuwe kiemen dus geen kans geeft. Diverse fabrikanten stapten daarbij over van CO2- op diodelasers, die minder koeling nodig hebben en zo minder energie vragen.

Sky Agriculture en Amazone zetten een stap verder door met AI de machine af te stellen. AI-software meet de kwaliteit van kunstmest en ziet het uiteindelijke strooibeeld. Op basis daarvan kan de strooier de gift realtime afstellen. Zelf een mestmonster nemen en een omslachtige afdraaiproef doen is niet meer nodig.

De techniek geeft een flinke impuls op kostenbesparing en duurzaamheid. Een kunstmeststrooier voor alle omstandigheden goed afstellen is immers een uitdaging. Wind, vocht, toerentallen en korrelgrootte en -gewicht zijn allemaal wisselend en van invloed op het strooibeeld.

Werkelijke strooipatroon meten

Amazone's ZA-TS 01 AutoSpread meet naast de werprichting ook de -breedte en zo het werkelijke strooipatroon. Dat wordt via een onlinekoppeling met Amazone's strooihal continu vergeleken met de strooipatronen van een digitale testopstelling. Daarbij is het patroon nog beter in secties in te delen en af te sluiten.

Het Franse bedrijf Sky Agriculture gaat nog verder met het FertiEye-systeem, doordat telers met hun smartphone een foto kunnen maken van de geleverde kunstmest in een schudbox. Specifieke software analyseert die kunstmest op basis van vorm en kleur. Een algoritme bepaalt vervolgens van elke korrel de diameter, hoekigheid en fractieverdeling.

Daarmee maakt de software een afstelling van de strooier die via wifi naar de boordcomputer wordt gestuurd. Klinkt ingewikkeld, maar de bediening is net als bij mobieltjes en apps zo eenvoudig dat er minder kans is op fouten dan bij handmatig afstellen.

Volledig elektrisch

Hand in hand met autonomie en elektronica gaan de hybride en steeds vaker geheel elektrische aandrijvingen. Niet alleen bij lichte voertuigen, shovels en voermengwagens. Ook bij zwaardere trekkers. Waterstof raakt op de achtergrond door hoge kosten, lage beschikbaarheid en het succes van accutechniek.

EOX uit Arnhem, het merk dat voortkomt uit de Multi Tool Trac-werktuigdrager, bouwt nu ook een autonoom rijdende variant zonder cabine, die alleen nog maar elektrisch is te krijgen en alleen optioneel op waterstof. Ook volledig elektrisch met wat hogere vermogens, zijn de Duitse Tadus-trekker van 160 pk en Onox en de Chinese Xeevo van ieder 90 pk.

Hier stappen tevens de grote bekende trekkerbouwers in. John Deere won zes jaar geleden nog een gouden medaille met de E-Power-transmissie, maar laat nu een volledig elektrische trekker zien van 130 pk. De vorige beurzen deden Fendt en New Holland dat al.

Een stimulans voor de aankoop van een elektrische trekker of zelfrijder is vooral subsidie of eigen energievoorziening, zoals een windmolen of zonnepanelen. Dwingende wetgeving of opdrachtgevers zijn er in de landbouw nog niet. Dat is ook niet nodig, stelt oprichter Christoph Neyer van de Duitse start-up Mona uit Bad Waldsee. Dit bedrijf bouwt elektrische minishovels en een verreiker.

Neyer: 'We werken nu vooral op onze thuismarkt, maar willen zo snel mogelijk ook naar Nederland. Daar staat men veel meer open voor elektrische of emissieneutrale aandrijving en springt de overheid bij met subsidies.'

Neyers tactiek om zich als nieuwe speler in de volle minishovelmarkt te wringen? 'Wij houden de keten kort, kopen alle onderdelen direct bij de fabrikanten en zijn zo niet duurder dan een diesel.' Mona heeft al een Nederlandse importeur gevonden die ook elektrische kranen van het Chinese Sany importeert.

Vriendelijke prijzen

Overeenkomst tussen Sany en Mona is de vriendelijke prijs, vergeleken met de Europese fabrikanten. Niet voor niets zijn Aziaten, met name de Chinezen, met groot machtsvertoon aanwezig in Hannover. De vraag rijst of ze, net als in de autowereld, ook de bekende westerse trekkerfabrikanten als John Deere, CNH, Agco, SDF en Claas onder druk kunnen zetten.

Een fabrikant als Zoomlion had een enorme stand met zware hybride trekkers en een hybride combine. Lovol, voorheen Arbos van het Chinese staatsbedrijf Weichai, was twee jaar geleden al prominent aanwezig met een luxe trekker. Er gaat een enorme ontwikkelingskracht van de bedrijven uit.

Weichai Lovol bouwt jaarlijks 80.000 trekkers en veel combines, naast de duizenden motoren en transmissies. Het bedrijf zegt daarmee het grootste marktaandeel in China te hebben. Vorig jaar werd voor bijna 300 miljoen euro een nieuwe fabriek neergezet die 105.000 zware trekkers per jaar kan bouwen.

De capaciteit uit India heeft ook impact. Mahindra is ongeveer de grootste trekkerbouwer ter wereld. Het merk Tafe noemt zich de op twee na grootste met 200.000 trekkers en is grootaandeelhouder van Massey Ferguson. Ter vergelijking: in 2022 bouwde Fendt voor het eerst 20.000 trekkers in een jaar.

De Aziatische merken hebben grote ambities in Europa en hebben daar ook verkoopkantoren. Met hun techniek kunnen zij rap steeds beter meekomen en, kijkend naar hun Europese concurrenten, ook hybride en elektrische trekkers lanceren. Door de schaalgrootte kunnen zij goedkoop produceren. Voor accutechniek beschikken deze fabrikanten over kennis, maar ook over grondstoffen, arbeid en ondersteuning van hun overheid.

Westerse trekkerbouwers zien de bui al hangen. Nederlandse boeren die in de toekomst een elektrische trekker willen en op de portemonnee letten, kunnen – net als een automobilist of aannemer in de bouw – zomaar uitkomen bij een Aziatisch merk.