'We willen van 250.000 naar 750.000 liter melk zelf verzuivelen'

Het is maandagochtend, 10.00 uur. Het licht in Boerderijwinkel De Venehoeve op de hoofdlocatie in 2e Exloërmond gaat aan. Nog geen 10 minuten later rijdt een grijze auto het erf op en staan de eerste bezoekers alweer op de stoep. Een stuk biologische Goudse kaas, verse sap en nog wat kleine boodschappen gaan met het oudere echtpaar mee naar huis. 'Wat is Tynjetaler-kaas?', vraagt de man aan Ingmar Veneman. 'Een zoetige gatenkaas, met een wat nootachtige nasmaak. Het is een vrij specifieke smaak. Je moet ervan houden', antwoordt zij.

Normaal gesproken gaat de boerderijwinkel op maandag nooit zo vroeg open. 'Wij zijn dan bezig met het verzuivelen en maken van kaas', legt Veneman uit. 'Maar zodra mensen zien dat het licht aan is, ook al moet je even snel iets uit de winkel pakken, komen ze voor een boodschapje naar ons toe.'
Veneman (46) en haar man Han (48) zijn van alle markten thuis. Dat blijkt wel uit de diverse takken die zij bestieren. Samen runnen de ondernemers een biologisch melkveebedrijf met 120 Fleckvieh-koeien en bijbehorend jongvee. Ze hebben een eigen zuiveltak, kaas- en ijsmakerij, drie boerderijwinkels in 2e Exloërmond, Stadskanaal en Assen, workshopruimtes en een groepsaccommodatie. Daarnaast werken ze aan een langverwachte wens: een educatietuin voor schoolklassen.

Eerder stond Veneman ook met een kraam op de markt, maar vanwege tijdgebrek en personeelstekort is ze daarmee gestopt. Verdeeld over alle takken hebben de ondernemers op dit moment negentien mensen in dienst. Een deel daarvan heeft een afstand tot de arbeidsmarkt. 'Ja, het is best veel', erkent de ondernemer lachend. 'We steken er heel veel tijd en energie in en ik zou ook zeker niet iedereen aanraden om deze stap te zetten, maar je krijgt er wel veel voor terug. De investering loont en je krijgt een stuk waardering van de omgeving.'

Bovendien kunnen de veehouders straks met hun nieuwe plannen een educatieve rol pakken. 'Daarmee brengen we de maatschappij wat dichter bij de boer. Dat vinden wij belangrijk, want daar is in onze ogen winst te behalen. Laten zien waar melk vandaan komt, hoe je die verwerkt tot een mooi product en mensen meenemen in alles wat er leeft en bloeit op het platteland', vertelt Veneman. 'Daarnaast zijn wij hartstikke trots op ons bedrijf. Dat laten we graag zien door ons bedrijf op diverse manieren open te stellen.'

Bedrijfsverplaatsing

Het van oorsprong gangbare melkveebedrijf van de familie Veneman vindt zijn roots niet in 2e Exloërmond. 'Han en zijn moeder zijn 25 jaar geleden vanuit het Overijsselse Vriezenveen hiernaartoe verhuisd. Zij werden uitgekocht', legt Veneman uit.

Het bedrijf in 2e Exloërmond dat zij destijds kochten, was eigenlijk een akkerbouwbedrijf. 'Dus er moest een vergunning komen voor het houden van melkvee', gaat ze verder. Ingmar Veneman kwam later in beeld. 'Het grappige is dat ik altijd al zei 'ik trouw met een boer'. En daar stond Han ineens voor mijn neus.' Ze stond niet gelijk samen met haar man aan het roer van de veelzijdige onderneming. 'Ik ben van huis uit docent veehouderij, akkerbouw en economie en was een tijd werkzaam als accountmanager bij Rabobank.'

De eerste verandering werd ingezet toen een aantal buurtbewoners verse melk uit de tank kwamen halen. 'Voor een tijdje is dat best leuk, maar op een gegeven moment werd dat een gedoe. Dus kochten Han en ik een melktap, zodat we één keer per dag werk ervan hadden en mensen zichzelf konden redden', vertelt Veneman. Maar aan het einde van de dag bleef er toch wat melk over. 'Wij drinken niet dagelijks melk. En weggooien doe je niet, dat is zonde. Daarom kwamen wij met het idee om zelf karnemelk te gaan maken. Dat viel erg in de smaak bij onze klanten. Zo werd het eerste zaadje geplant voor onze zuiveltak', blikt de melkveehouder terug.

De ondernemers maakten een aparte hygiëneruimte in de koeienstal en namen het eerste personeelslid aan. Door de toenemende vraag naar zuivel moesten zij een aantal keren verbouwen en de zuivelruimte verplaatsen. 'We maakten al gauw verschillende soorten zuivel: vla, yoghurt, kefir, noem maar op. We verkochten dit niet alleen aan huis, maar ook in onze boerderijwinkels in Assen en Stadskanaal. De vraag nam toe.'

In de tussentijd kwam de kaasmakerij op hun pad. 'Melkveebedrijf De Drentse Hoeve, die Orvelte-kaas maakte, stopte ermee en benaderde ons of wij de kaasmakerij van hen wilden overnemen. Een mooie kans. Daar sprongen wij op in', vertelt Veneman. Ook kwam de ijsmakerij erbij. 'Een leuke aanvulling. Maar dan heb je dus wel weer meer ruimte nodig voor productie.'

De plannen waren snel gemaakt. Voor de financiering startten de veehouders met een crowdfundingsactie. 'We gingen over onze begroting heen. Daarom zochten we naar andere mogelijkheden. Die vonden wij in crowdfunding', licht de Veneman toe. Daarmee wilden ze financiering ophalen voor het uitbreiden van de kaasmakerij en het inrichten van een educatieruimte. 'We moesten een duidelijk en concreet doel stellen dat aan de voorwaarden voldeed.'

68.000 euro opgehaald

De financiering die hiervoor nodig was, was 60.000 euro. 'We hebben 68.000 euro opgehaald. Het is echt bizar om te zien hoe enthousiast mensen zijn over je bedrijf en wat zij willen investeren', zegt Veneman verbaasd. 'De een gaf 250 euro, de ander 500 euro, maar er waren ook mensen die 2.500 euro stortten. En het leuke is, ze komen uit heel Nederland. Het is niet per se lokaal ingestoken.'

Wat de crowdfundingsactie zo bijzonder maakt, is dat de investeerders (naast 2 procent rente op de verstrekte lening) ook kaas als 'beloning' krijgen. 'Die kunnen zij eens per jaar ophalen op een speciale investeerdersdag.'

Inmiddels staat er aan de andere kant van het melkveebedrijf en de bedrijfswoning een heel nieuw complex: een boerderijwinkel en een zuivel-, kaas- en ijsmakerij met workshopruimtes. 'Naast de verschillende soorten zuivel die wij al maakten, maken wij nu allerlei soorten kaas. En we willen, naast de buffelkaas die wij maken voor Buffelfarm Meens, meer kaas voor derden gaan maken. Om dat te bewerkstelligen, hebben we een heel goede kaasmaker in dienst genomen.'

Doel voor verzuiveling

De Drenten melken 9.500 liter melk per koe. Op jaarbasis verzuivelen ze 250.000 liter melk. Veneman: 'Onze doelstelling voor dit jaar met onze nieuwe 'fabriek', is 500.000 liter melk verzuivelen. We willen uiteindelijk toe naar 750.000 liter melk. Een klein deel willen we blijven afzetten aan de melkfabriek, als zekerheid. We verzuivelen vijf dagen in de week. In de weekeinden produceren we niet.'

De boerderijwinkel is wel zeven dagen in de week open. Het echtpaar verkoopt een heel assortiment aan (streek)producten. Ook kunnen mensen plaatsnemen op het nieuw aangelegde terras.

De ondernemers zijn inmiddels ook bezig met het ontwikkelen en aanleggen van de educatietuin. 'Educatie is mijn passie, mijn vak', zegt Veneman. 'Daarom zijn wij ook aangesloten bij Stichting De Boer op Noord. Deze stichting richt zich op educatie aan schoolklassen op boerenbedrijven.'

In de educatietuin en workshopruimtes wil Veneman 'kinderen meer leren over ons mooie vak'. 'Door met eigen ogen te zien, wordt beleving een stuk leuker dan alleen uit een boek of van internet', weet de agrarisch ondernemer als geen ander. 'We nemen daarin het hele plaatje mee. Naast de zuiveltak willen we bijvoorbeeld fruitbomen plaatsen, eetbare planten en kruiden die belangrijk zijn voor de biodiversiteit en bestuiving.'

Veneman en haar man werken samen met de gemeente, die volgens haar al een speeltuin wilde aanleggen in de buurt. 'Maar we doen het stapje voor stapje hoor', voegt ze er lachend aan toe. 'De verschillende takken vragen allemaal hun aandacht. Dat moet je goed doen en blijven doen.'