Wat heeft de voorjaarsnota de land- en tuinbouw te bieden?

Het kabinet heeft donderdag een akkoord bereikt over de voorjaarsbegroting. Toen werd al bekend dat voor de jaren 2025 en 2026 600 miljoen euro wordt uitgetrokken voor het oplossen van de stikstofcrisis. Voor dit jaar is 200 miljoen euro gereserveerd, de overige 400 miljoen euro komt volgend jaar beschikbaar.

Ook in 2025 wordt de 'Subsidieregeling behoud grasland bij afbouw derogatie' opengesteld. Door een ophoging van de Europese deminimisgrens, waardoor Europese lidstaten meer staatssteun mogen geven voor verduurzaming, wordt het bedrag per aanvrager verhoogd.

Voor deze ophoging wordt dit jaar 52 miljoen euro beschikbaar gesteld. Dit budget is afkomstig uit de middelen die in het hoofdlijnenakkoord zijn gereserveerd voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb). Voor dit jaar moet de graslandregeling nog worden opengesteld.

Vanaf 2026 komt er jaarlijks structureel 500 miljoen euro extra vrij voor het agrarisch natuurbeheer (ANB). De Kamer heeft echter bij de begroting van het ministerie van Landbouw, Voedselzekerheid, Visserij en Natuur een amendement aangenomen dat verzoekt 50 miljoen euro daarvan al in 2025 in te boeken. Daarmee kunnen boerencollectieven zich voorbereiden op de groei die hen in de komende jaren te wachten staat.

Andere opvallende posten in voorjaarsnota

Hieronder staan nog wat opvallende posten die betrekking hebben op de land- en tuinbouw. Deels volgen deze uit al bekende afspraken en gereserveerde budgetten in het hoofdlijnenakkoord tussen PVV, VVD, NSC en BBB.

• Meevaller Sbv

Er was 60 miljoen euro beschikbaar voor de subsidieregeling voor investeringen in verduurzaming van veehouderijlocaties met piekbelasting (Sbv). Omdat er slechts voor 16 miljoen euro aan aanvragen gedaan zijn, is een meevaller van 44 miljoen euro gerealiseerd.

• Tegenvaller beheerkosten Aerius

Er is voor de periode na 2025 geen budget begroot voor de beheerkosten van Aerius, terwijl hier wel kosten voor gemaakt moeten worden. Hierdoor is sprake van een tegenvaller van circa 10 miljoen euro van 2026 tot en met 2030. Voor de periode na 2030 wordt bekeken hoe het beheer van Aerius meer doelmatig geregeld kan worden. Als er meer duidelijkheid is over hoe de kosten zich na dit jaar zullen ontwikkelen, dan zal daar dekking voor worden gevonden in de begroting van het landbouwministerie.

• Mestaanwending en renure

Dit betreft middelen voor de subsidieregeling emissiearme mestaanwending op het boerenbedrijf (in anticipatie op goedkeuring van de Europese Commissie voor het gebruik hiervan) voor het stimuleren van renure, een kunstmestvervanger die gemaakt is van dierlijke mest. Hiervoor wordt 125 miljoen euro begroot tot en met 2030.

• Mestbeleid 2026-2029

Met deze verhoogde post wordt een aantal maatregelen mogelijk gemaakt die een oplossing moeten bieden voor de problematiek op de mestmarkt. Dit betreft het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn (20 miljoen euro per jaar), het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (20 miljoen euro per jaar), uitvoering, toezicht en handhaving op maatregelen uit het zevende en achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn (17 miljoen euro per jaar) en (nood)maatregelen om de problematiek op de mestmarkt het hoofd te bieden (7 miljoen euro per jaar).

• Nationale financieringssubsidie brede weersverzekering

Door een herziening van de subsidie op de brede weersverzekering, waarmee deze doeltreffender wordt ingericht, wordt niet langer voldaan aan Europese voorwaarden. Het verlies van Europese cofinanciering is opgevangen met 12 miljoen euro aan nationale financiering vanaf 2026 tot het einde van het huidige Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in 2027. Daarna kan bezien worden hoe de subsidie op de brede weersverzekering ingepast kan worden in het nieuwe GLB.

• Robotisering en digitalisering

Om arbeidskrachten in de land-en tuinbouwsector te besparen, maakt het kabinet 75 miljoen euro vrij voor het innovatieprogramma robotisering.

• Verhoging budget ecoregeling

Er is meer animo voor de ecoregeling dan vooraf gedacht. Daardoor zou er een tekort aan budget ontstaan voor deze regeling. Om dit te voorkomen, heeft het kabinet besloten het budget voor de ecoregeling met 50 miljoen euro te verhogen in 2026.

• Diverse posten

Voor maatregelen in het kader van dierwaardigheid is 51 miljoen euro gereserveerd. Verder staat voor experimenteerlocaties en pilots voor het verduurzamen van landbouwbedrijven 40 miljoen euro op de begroting. Andere posten zijn de aanpak van de wolf (28 miljoen euro), een ophoging van de regeling Energie-efficiëntieglastuinbouw (22 miljoen euro) en de aanpak rondom PAS-melders (20 miljoen euro).

• Kasschuif Maatregel Gebiedsgerichte Beëindiging

Vanwege de urgentie van vermindering van de stikstofemissie wordt de tweede batch van de Maatregel Gerichte Beëindiging (MGB) vervroegd naar het najaar van 2025, in plaats van het najaar van 2026. Daarvoor wordt 30 miljoen euro uit 2026 naar 2025 geschoven. Met de gebiedsgerichte MGB kunnen provincies veehouderijen financieel schadeloos stellen als zij een locatie gedeeltelijk of geheel sluiten en als die in een prioritair gebied ligt.

• Kasschuif Subsidie Warmte-infrastructuur Glastuinbouw (SWiG)

Met de Subsidie Warmte-infrastructuur Glastuinbouw (SWiG) biedt het kabinet financiële ondersteuning bij de aanleg van warmtenetten voor de glastuinbouw. De regeling is in 2024 voor het eerst opengezet. Op basis van de ervaringen wordt de openstelling voor 2025 aangepast. Dat heeft er ook toe geleid dat budgetten naar achteren zijn geschoven, omdat dit beter aansluit bij het verwachte ritme waarin het budget wordt uitgegeven.

• Kasschuif beëindigingsregeling maatwerk

Voor veehouderijlocaties die zich niet goed lenen voor andere beëindigingsregelingen is een maatwerkregeling in het leven geroepen. Maatwerkcasussen blijken echter een langere doorlooptijd te kennen dan voorzien, onder andere door juridische complexiteit. Ook maken de recente uitspraken van de Raad van State, waarmee intern salderen per saldo vergunningsplichtig wordt, de regeling lastiger uitvoerbaar. Daarom wordt budget uit 2025 naar achteren geschoven.

• Kasschuif verplaatsingsregeling

Het kost meer tijd om veehouderijlocaties te verplaatsen dan vooraf gedacht. Daardoor wordt het budget voor 2025 met 20 miljoen euro verlaagd. Het budget voor de jaren 2026 en 2027 wordt juist met 10 miljoen euro verhoogd, zodat het budget beter aansluit op het verwachte uitgaveritme.

• Kasschuif beëindigingsregelingen

Het kost meer tijd voordat deelnemers aan de beëindigingsregelingen Lbv en Lbv-plus aan bepaalde deadlines kunnen voldoen, waarna zij aanspraak kunnen maken op het subsidiebudget. Daarom is 360 miljoen euro die begroot stond voor 2025 naar de jaren 2026 en 2027 geschoven.