Mark Venner plant bomen en struiken op grasland

De laatste melkkoeien gingen op 1 december 2022 weg van het bedrijf van de familie Venner in Baexem. 'In de nacht daarvoor overleed mijn opa Jozef', vertelt Mark Venner. 'Dat was heel symbolisch: mijn opa was vijftig jaar eerder namelijk begonnen met de melkveehouderij op deze locatie. Later zetten mijn ouders het bedrijf voort.'

Lange tijd was onduidelijk of de volgende generatie het melkveebedrijf, bestaande uit vijftig koeien en zo'n 23 hectare grond, zou overnemen. Ook Venner, nu 29 jaar oud, had die ambitie in eerste instantie niet. Hij studeerde Bos- en natuurbeheer, met het doel boswachter te worden.

'Gaandeweg realiseerde ik mij dat dat lastig zou worden in een land waar nauwelijks bos is. Ik had wel de beschikking over landbouwgrond, maar de omvang was te beperkt om een regulier agrarisch bedrijf in de lucht te kunnen houden', vertelt de Baexemer.

Venner is zich toen gaan verdiepen in agroforestry: voedselproductie met bomen en struiken. 'Lang verhaal kort: uiteindelijk besloot ik samen met mijn broer Luuk aan de slag te gaan met agroforestry op inspiratieboerderij LEUKER 1818. Dat was de enige optie om het familiebedrijf en onze historie op deze plek te behouden. We zijn het eerste traditionele agrarische bedrijf in ons land dat omschakelt naar agroforestry', vertelt de jonge ondernemer.

In 2020 werden de eerste bomen en struiken aangeplant op de graslanden van het bedrijf. Inmiddels is dit opgelopen tot 30.000 stuks. 'In de eerste twee jaar molken we ook koeien, om het financieel te kunnen bolwerken', licht Venner toe. Naast de investeringen in voedselproductie plaatsten de ondernemers een cabin op hun terrein. Deze verhuren zij als vergaderruimte. Daarnaast ontvangen ze hier mensen die geïnteresseerd zijn in hun aanpak.

Rondleidingen en workshops

'We zijn door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland aangewezen als demonstratiebedrijf op het gebied van multifunctionele landbouw', zegt Venner trots. 'We geven rondleidingen en workshops. Bijvoorbeeld over hoe je een agroforestry-systeem aanlegt. Binnenkort wordt de oude melkveestal vervangen door een nieuwe loods, die we gaan benutten voor opslag en verwerking.'

Hoewel de agroforestry-oogst nog lang niet vol op stoom is, kon de ondernemer dit jaar al flink wat producten oogsten. De afzet verloopt deels via een winkel op het eigen terrein, vertelt hij. 'Hier verkopen we ook producten van de tuinderij die op onze percelen gevestigd is – deze wordt gerund door twee andere ondernemers – en van vergelijkbare agrarische initiatieven in de buurt. Ook leveren we aan restaurants.'

Daarnaast is Venner samen met andere kleinere boeren in de omgeving bezig om een soort foodhub op te zetten. 'Dit moet een coöperatie worden die de verwerking en verkoop op zich neemt voor meerdere bedrijven. Op die manier kunnen we samen grotere afnemers, zoals retailers, gaan beleveren en hoeft niet iedereen het wiel uit te vinden en forse investeringen te doen. Samen schaal creëren, daar gaat het om.'

Collega's uit de sector zijn soms sceptisch over de aanpak van de Limburgse ondernemer. Dat begrijpt hij wel. 'Het is een heel andere manier van werken dan we tot nu toe gewend zijn in ons land. En er zijn nog weinig succesvolle en rendabele voorbeelden van agroforestry. Vaak wordt deze vorm van landbouw ook vanuit idealisme aangevlogen. Ik bekijk het daarentegen vooral vanuit agrarisch perspectief.'

Afzetketen opzetten

Dat moet ook om er uiteindelijk voldoende rendement uit te kunnen halen en om collega's te kunnen overtuigen van deze manier van werken, benadrukt Venner. 'Om die reden zijn bijna al onze percelen bijvoorbeeld voorzien van druppelslangen en is iedere boom of struik voorzien van een gps-locatie, waaraan we data koppelen. Daarnaast werken we hard aan het opzetten van een afzetketen', licht de ondernemer toe.

Venner wil in 2030 zwarte cijfers draaien met de agroforestry-activiteiten. Hij vertrouwt erop dat dit haalbaar is. 'Nu draaien we met onze complete boerderij al quitte. De grootste investeringen zijn gedaan, dankzij financieringen vanuit het Nationaal Groenfonds en de Rabobank.'

Het bedrijf kan alle kosten betalen. 'Dit met de inkomsten van onze producten, de gasten die we ontvangen, de rondleidingen die we geven, agrarisch natuurbeheer. In die zin lopen we weinig risico meer. Daarbij zorgen de diversiteit aan gewassen en de agroforestry-modellen voor een weerbaar concept en spreiding in het verdienmodel', aldus Venner.

De ondernemer benadrukt ook dat de locatie van zijn boerderij ideaal is voor agroforestry. 'We zitten tegen een beekdal aan en vlak bij een dorpskern; plekken waar het lastiger wordt om reguliere landbouw te bedrijven. Voor ons was dit eigenlijk de enige toekomstoptie. Ik hoop en verwacht dat er meer van dit soort initiatieven ontstaan. Vooral op locaties waar deze vorm van landbouw een duidelijke meerwaarde heeft, zoals bij ons.'