Gevaarlijke schimmel groeit waar afvalhopen blijven liggen

Aspergillus fumigatus is een veelvoorkomende schimmel die wereldwijd voorkomt en groeit in plantaardig afval. Vanuit deze afvalhopen verspreiden de schimmelsporen zich via de lucht. Bij een goed werkend immuunsysteem is dagelijkse inademing geen probleem, maar bij mensen met een verzwakt afweersysteem ligt dat anders.

'Schimmelsporen kunnen dan mogelijk niet goed worden opgeruimd, waarna een infectie kan ontstaan', zegt onderzoeker Eveline Snelders van het Laboratorium voor Erfelijkheidsleer van WUR. Volgens haar lost een verbod op fungiciden het probleem op korte termijn niet op. 'Wat wel effectief kan zijn, is het sneller afvoeren van opslaghopen van groenafval waarin deze schimmel van nature goed groeit.'

In het onderzoek dat WUR-medewerkers twee jaar geleden opstartten, vonden zij Aspergillus fumigatus in de lucht door heel Nederland. Het blijkt dat er weinig verschil zit in de hoeveelheden sporen tussen de gebieden. Alleen vlak bij de zee werden iets lagere concentraties aangetroffen. De hoeveelheid resistente schimmelsporen in de lucht varieerde wel.

Weinig sporen in maisteeltgebieden

In gebieden waar veel maisteelt plaatsvindt en in verstedelijkt gebied werden relatief weinig resistente schimmels in de lucht gevonden. Daarentegen werden in gebieden met veel glastuinbouw en bollenteelt juist relatief veel resistente sporen in de lucht vastgesteld, meldt WUR.

Volgens Snelders is niet onderzocht hoe de schimmels resistent worden. 'We hebben alleen gekeken waar ze in de lucht voorkomen en in welke hoeveelheid.' Wel weet WUR uit eerder onderzoek dat drie factoren een rol spelen bij het ontstaan van resistentie. Ten eerste is dat de aanwezigheid van plantaardige afvalhopen, ten tweede de aanwezigheid van antischimmelmiddelen in deze hopen en de derde factor is het feit dat bij sommige bedrijven afvalhopen niet snel worden afgevoerd.

Risico voor resistentieselectie bij Aspergillus fumigatus ontstaat volgens WUR door als boer of tuinder zelf te recyclen of lokaal grondstoffen af te nemen. De betreffende agrariërs gebruiken geen gewasbeschermingsmiddelen tegen de schimmel, maar als ze wel schimmeldodende middelen tegen andere schimmels gebruiken, komen die middelen samen met de Aspergillus fumigatus op de afvalhoop. 'Daar kunnen resistente schimmels dan beter groeien dan gevoelige schimmels', zegt de WUR-onderzoeker.

Om nieuwe toevoer en verspreiding van resistente schimmels via de lucht te beperken, is het goed om te focussen op de afvalstromen, zegt Snelders. 'Dit is waarschijnlijk de snelste manier. Bijvoorbeeld het tijdig afvoeren van afval en geen grote hopen langdurig in de buitenlucht laten liggen.' Tot slot geeft de WUR-onderzoeker aan dat het zinvol is om het onderzoek over enkele jaren te herhalen. 'Dan kunnen we de verdere verspreiding van (resistente) Aspergillus fumigatus bijhouden of na mogelijke interventies het effect hiervan meten in de lucht.'