'De wolf gaat niet meer weg, zet in op preventie'

Maar waar moet dan de oplossing vandaan komen? De nood onder veehouders in wolvenprovincies is hoog en het draagvlak op het platteland staat onder zware druk, zegt dierenarts Karina Beuving, die praktijk houdt in het Drents-Friese Wold, een gebied waar veel wolvenaanvallen plaatsvinden.

Veldslag

Tijdens het rondetafelgesprek met de Tweede Kamerleden beschrijft Beuving de hartverscheurende taferelen die zij regelmatig aantreft in het veld na een wolvenaanval. 'Iedere keer sta ik weer naast een radeloze eigenaar. Het is een veldslag en het enige wat ik kan doen is euthanaseren. Dit is de situatie in Drenthe. We zien dit ook steeds vaker achter goedgekeurde wolfwerende rasters.'

Toch is dat laatste – investeren in meer preventieve middelen en kennis daarover – het meest gehoorde antwoord dat de Tweede Kamerleden deze middag horen op de vraag wat te doen tegen deze gruwelijke taferelen. BIJ12, de organisatie die namens de provincies de faunaschade monitort, bracht voor het rondetafelgesprek nieuwe cijfers over wolvenaanvallen uit. Daaruit blijkt ook in 2023 weer een toename: van 1.043 dode boerderijdieren in 2022 naar 1.121 vorig jaar.

Uit een analyse van BIJ12 naar bijna duizend wolfaanvallen verspreid over Nederland bleek vorig jaar dat bij 97 procent van de gevallen geen 'raster volgens adviesnorm' aanwezig was. Van die 3 procent die dit wel had, bleek het gros niet goed geïnstalleerd.

Voorkeursdieet wolf ontbreekt

Wat de ecologen opvalt, is dat wolvenaanvallen vaker voorkomen in Drentse en Brabantse natuurgebieden. Zij wijten dit aan het ontbreken daar van voldoende wilde hoefdieren als herten, reeën en wilde zwijnen. Dit 'voorkeursdieet' van de wolf is wel op de Veluwe ruimschoots voorhanden. De predatiedruk zou daar daarom lager zijn.

Jansman vindt dan ook dat het verbinden van Nederlandse natuurgebieden moet worden doorgezet. De natuurlijke prooidieren kunnen zich dan ook naar andere natuurgebieden verspreiden om daar als voedsel voor de wolf te dienen. 'Zodat de wolf niet door het cultuurlandschap naar het volgende stukje natuur hoeft te lopen.'

Inmiddels spelen ook de eerste rechtszaken tegen veehouders wegens het onvoldoende beschermen van hun dieren. Advocaat Bondine Kloostra is daarbij betrokken. Nederland schiet volgens haar ernstig tekort in het uitvoeren van internationale afspraken. Zo is hier nog geen soortenbeschermingsplan voor de wolf opgesteld en had de Veluwe al moeten worden aangewezen als Natura 2000-habitat voor het dier. 'Daarover zijn we met de minister in discussie', zegt Kloostra.

Voorzitter Pieter van Geel van het Landelijke Overleg Wolf zat in de provincies Gelderland en Noord-Brabant al eerder wolvencommissies voor. Hij heeft veel ervaring met de maatschappelijke discussie en de polarisatie rond het dier. Ook hij vindt dat de inzet op meer preventie de beste manier is om de problemen die de veehouderij heeft met de wolf op te lossen. 'De rechter zal als eerste vragen wat je aan preventie hebt gedaan.'

Kritiek op keuzes kabinet

Tijdens het overleg wordt gesuggereerd dat veehouders terughoudend zijn met rasters, omdat deze te duur zijn. Ecoloog Glenn Lelieveld van het Wolvenmeldpunt Zoogdiervereniging is hierbij ook kritisch op de keuzes die het kabinet hierin maakte.

'De subsidie is nu gelimiteerd tot 20.000 euro, anders is het staatssteun. Maar er is voor gekozen om het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid hier niet voor in te zetten. Dat is een gemiste kans. Daarmee hadden de kosten tot wel 75 procent gedekt kunnen worden en voor de resterende 25 procent zijn er ook nog provinciale en regionale ontwikkelingspotjes', zegt Lelieveld.

Van Geel en Lelieveld zijn het daarnaast eens dat tegenover die hogere preventiesubsidies een afbouw van de schadeloosstelling voor wolvenschade behoort te staan. Dit zou veehouders moeten stimuleren om meer aan preventie te doen. Hierin worden zij gesteund door Natuurmonumenten. 'Dat is geen verwijt naar veehouders, maar wij vinden dat ook gehouden dieren moeten worden beschermd', zegt ecoloog Niels Gilissen van Natuurmonumenten.

Lelieveld: 'Als ik zie dat er bij 97 procent van de wolvenaanvallen een wolfwerend hek ontbrak, dan vind ik daar wel wat van.' Volgens Van Geel moet er ook worden gekeken naar wat we van onder meer de Duitse ervaringen kunnen leren. 'Dit vraagt soms ook om lokaal maatwerk.'

Afschieten van overlastgevende wolven blijft daarbij ook een optie, ook voor ecologen Jansman en Lelieveld. Wel onder strikte voorwaarden, want dat eist de Natuurbeschermingswet. 'Een opdringerige wolf kunnen we verdoven en met een omgehangen zender observeren. We kunnen 'm dan ook een paar keer flink laten schrikken. Werkt dat niet, dan kun je alsnog overgaan tot afschot', zegt Jansman.

Nederland aanpassen aan de wolf?

NSC-Kamerlid Harm Holman toont zich na de briefing enigszins verbaasd. 'Het lijkt wel of we heel Nederland moeten gaan aanpassen om de wolf te voorzien van voldoende voedsel. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?'

De positieve ervaringen die werden gedeeld over schaapherders die in de vrije natuur met honden en rasters wolven succesvol weten te weren, kunnen BBB-Kamerlid Cor Pierik niet overtuigen. 'Daarmee zie ik nog geen economisch verdienmodel voor de circa 8.500 schapenhouders die Nederland telt.'

Behoefte aan Kamerdebat

Een debat over de wolf staat nog niet gepland op de agenda van de Tweede Kamer. Dat daar behoefte aan is, blijkt niet alleen uit de reacties van Holman en Pierik, maar ook uit de Kamervragen die partijen in voorbereiding hebben.

Het dichtbevolkte en drukke Nederland moet opnieuw leren samenleven met de wolf. In die fase van het proces zitten we, zegt Lelieveld. 'De overheid moet hierbij faciliterend zijn. Wat heeft u nodig om met de wolf om te kunnen gaan.'