Zoektocht naar verdienmodel op lössgrond

Bemesting met beperkte emissie, gewasbescherming in 2030, klimaatadaptatie en teelt- en gewasinnovatie. Het zijn de vier belangrijkste thema's die akkerbouwers en veehouders samen met onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) en het stichtingsbestuur van Proefboerderij Wijnandsrade hebben opgetekend. Deze thema's vormen de basis voor de onderzoeken die de komende jaren op de Limburgse lössgronden worden uitgezet.

Veel van de landbouwpercelen in Zuid-Limburg liggen in grondwaterbeschermingsgebied of dicht bij of in een van de vele Natura 2000-gebieden. De steeds strengere regelgeving leidt tot grote zorgen bij agrarisch ondernemers in dit gebied.

Verder boeren

'We hebben een stevige vraag met elkaar te beantwoorden: kunnen we verder boeren of kan dat op sommige plekken niet?' zegt voorzitter Henny Hartmann van stichting Proefboerderij Wijnandsrade. 'We hopen via onderzoeken een nieuwe route aan te boren die toekomstperspectief geeft.'

Veel aandacht gaat uit naar gewasbescherming. 'We willen graag meer weten over precisiegewasbescherming, inzetten van mechanische technieken en het inhaken op de robotisering, zoals de komst van kleine autonoom rijdende schoffelrobots. Tegelijkertijd zien we ongewenste gewassen als kweekgras die lastig te bestrijden zijn zonder chemische gewasbeschermingsmiddelen', licht Hartmann toe.

Het vastleggen van extra koolstof zien de Limburgse ondernemers als een mogelijke route om te werken aan klimaatadaptatie en een nieuwe inkomstenbron aan te boren naast voedselproductie. 'Het gaat om de CO2 die in de bodem wordt opgeslagen, maar ook in de producten die van het land komen. We zouden graag een proef neerleggen die de kansen op lössgronden in beeld brengt', zegt Hartmann.

Dicht bij de praktijk

Vanuit WUR Open teelten is Brigitte Kroonen aangehaakt voor de coördinatie van het onderzoeksprogramma in Wijnandsrade. 'We willen haalbare maatregelen onderzoeken die dicht bij de praktijk staan', zegt ze. 'We kunnen wel een uitgebreide bemestingsstrategie uitdokteren, maar daarvoor moet wel ruimte worden geboden door wet- en regelgeving, anders heeft het geen zin.'

Kroonen hoopt dat de verkenning naar mechanische onkruidbestrijding bij uien wordt uitgebreid naar bieten en aardappelen. Ook vinden al veel onderzoeken plaats, vaak in samenwerking met bedrijven. Het gaat onder andere om rassenonderzoek van wintergerst en -tarwe, de langjarige inzet van compost en onderzoek naar maatregelen om wateroverlast te voorkomen.

Bestaande kennis

WUR gaat per thema bekijken wat de onderzoeksagenda voor de komende jaren wordt. 'Soms betekent een onderzoeksbehoefte vooral bestaande kennis verspreiden en kan een demoveld ondersteunen om boeren en tuinders te helpen bij de zoektocht naar een andere manier van bedrijfsvoering', zegt Kroonen.

'In een ander geval willen we een proef uitzetten op lössgronden. Soms zijn machines en strategieën al beschikbaar voor de uitvoering van maatregelen, maar willen we weten hoe die zich op de lössgronden en in de hellingen gedragen.'

Samenwerking

Naast een nieuw verdienmodel met koolstofvastlegging kan samenwerking veehouders en akkerbouwers verder helpen, vinden Kroonen en Hartmann.

'We kunnen gronden uitwisselen om ze het ene jaar in te zetten voor akkerbouwgewassen en het andere jaar voor het lokaal telen van veevoer als alternatief voor soja', zegt de bestuurder. Kroonen: 'Slimme bouwplannen kunnen meerdere doelen dienen. Welke dat moeten zijn en wat de effecten zijn worden onderzoeksvragen.'

Eiwitgewassen

Van relatief nieuwe gewassen, zoals veldbonen, lupine of luzerne, zijn er nog vragen over hoe ze het beste kunnen worden geteeld op lössgronden en welke bijdrage ze leveren aan klimaatdoelstellingen en eiwitproductie van eigen land. 'Daarom hebben proeven met nieuwe eiwitgewassen prioriteit voor ons en willen we meer weten over teeltmethodes en rassenkeuzes', zegt Hartmann.

Ook met steeds nauwkeurigere bemesting zijn stappen te zetten, redeneert het stichtingsbestuur. Opkomende technieken en producten zoals biostimulanten kunnen extra stikstof beschikbaar maken voor de teelt. 'We zitten echt op een kritiek punt waarbij te strenge mestnormen mogelijk leiden tot lagere opbrengsten en dus minder verdiensten voor de ondernemers.'

Financiering

Bij alle onderzoeken wil de stichting samen met WUR financieringsbronnen aanboren vanuit het agrarisch bedrijfsleven, via subsidiegelden of aansluiting zoeken bij bestaand landelijk onderzoek. Het zal enige tijd duren voordat resultaten van nieuwe onderzoeken zichtbaar zijn.

Hartmann: 'Eén jaar een proef is geen proef, zeggen we vaak. Het gaat dus een aantal jaren duren voordat we resultaten via praktijkdagen kunnen presenteren. Wel kunnen we na één of twee jaar trends melden.'