Akkerbouwgewassen snakken naar water

'Elke haspel die te krijgen is, draait hier nu. Vooral bollen worden volop beregend, maar ook uien, suikerbieten en zomergranen krijgen regelmatig extra water toegediend', meldt Klaas Schenk, LTO-bestuurder en akkerbouwer in het Noord-Hollandse Anna Paulowna. Hij geeft een toelichting op de ontwikkeling van de gewassen in zijn teeltregio.

Volgens Schenk worden de laatste aardappelen deze week gepoot. 'Dat gaat niet vanzelf door de droge bovenlaag. Veel telers kiezen ervoor om vlot na het poten de ruggen aan te frezen om het aanwezige vocht nog zo goed mogelijk vast te houden. Ook dat gaat moeizaam door de matige structuur en levert vaak grote stofwolken op.'

Volgens Hydroloog Niko Wanders van de Universiteit Utrecht is de uitgangssituatie voor akkerbouwgewassen niet gunstig. 'Pas gezaaide gewassen hebben vocht nodig om te ontkiemen en voor de beginontwikkeling. Het is op dit moment in het seizoen droger dan in 2018. Toen was het tamelijk nat in april en mei.'

90 millimeter

De gegevens van de droogtemonitoring van het KNMI bevestigen het sombere beeld dat Wanders schetst. Het neerslagtekort is landelijk opgelopen tot 90 millimeter. Dat is gelijk aan 1976, het ultieme droogtejaar, en nu al meer dan het gemiddelde van 5 procent van de droogste jaren vanaf 1906. In 2018 was rond half mei het neerslagtekort ongeveer 50 millimeter. Dat is normaal voor deze tijd van het jaar.

Op de vraag waar alle neerslag van februari is gebleven, antwoordt de hydroloog dat vooral de zeer droge maand maart ervoor heeft gezorgd dat er nauwelijks buffer over is. 'Het is niet alleen droog in Nederland, maar ook in België, Duitsland en Zwitserland. Die laatste twee landen zijn belangrijk voor de aanvoer van water via de Rijn in ons land. Daardoor zien we nu dat de waterstand in de Rijn voor de tijd van het jaar naar verhouding laag is.'

Wanders verwacht voorlopig geen grote hoeveelheden neerslag. 'Maar de situatie kan over twee weken wel helemaal anders zijn', erkent hij. 'Dat hebben we vorig jaar ook gezien. Toen kregen we regen in juni en was het vervolgens de hele zomer vrij nat. Overigens moet het in Duitsland en Zwitserland wel flink regenen om de wateraanvoer vanuit de Rijn weer op niveau te brengen.'

Penibel

Vanuit het Zeeuwse Poortvliet zegt LTO-bestuurder Hendrik Jan ten Cate dat hij zich in het zuidwesten van het land vooral zorgen maakt over percelen suikerbieten en uien die nog niet of nauwelijks boven staan. 'Als plantjes doorkomen, dan is er nog wel hoop. Zo niet, dan wordt de zaak penibel.'

In Zeeland hebben akkerbouwers veel energie gestoken in het breken van korsten die zijn ontstaan na de neerslag van begin april. 'Waar kan worden beregend, gebeurt dat intensief. Bij ons op Tholen zie je dagelijks tientallen haspels. De stand van de gewassen is sterk wisselend. Naast percelen met opkomstproblemen zijn er percelen die er goed bijstaan. Vooral het dieper zaaien in vochtige grond betaalt zich nu uit. Verder groeien de vroege aardappelen die in maart zijn gepoot, nu over het algemeen goed door', constateert Ten Cate.

In Noord-Holland heeft Schenk meer vertrouwen in de ontwikkeling van later gezaaide suikerbieten en uien dan in de gewassen die in maart al zijn ingezaaid. 'Verder heb ik de indruk dat vooral percelen waarbij de grondbewerking in het najaar is uitgevoerd, nu meer last hebben van uitdroging van de bovenlaag. Land dat in de winter groen is gebleven en later is bewerkt, heeft de vocht in de bovengrond beter kunnen vasthouden. Dat geldt ook voor niet-kerende grondbewerking', zegt de Noord-Hollandse akkerbouwer.

Hoog zoutgehalte

Over de beschikbaarheid van water maakt Schenk zich nog niet ongerust. Wel noemt hij de kwaliteit van het beregeningswater als aandachtspunt. 'We lopen hier allemaal met EC-meters rond om het zoutgehalte in de gaten te houden. Het lijkt erop dat het winterzout nog niet weg is. Het waterschap doet zijn best om de sloten goed door te spoelen met aanvoer uit het IJsselmeer.'

Voor de Kop van Overijssel, Zuidoost-Friesland en Zuidwest-Drenthe meldt LTO-bestuurder Pieter Evenhuis dat er nog niet veel hinder is van de droogte. 'We hadden net voor Pasen een zware bui van 75 millimeter. Toen het daarna weer droog werd, zijn we gaan zaaien en poten en eigenlijk lopen de voorjaarswerkzaamheden nu volgens schema.'

Evenhuis heeft een akkerbouwbedrijf in het Overijsselse Giethoorn. Volgens hem staan alle gezaaide gewassen mooi boven. Een deel van de aardappelen moet nog worden gepoot. 'De meeste gewassen hebben na het kiemen nog niet veel vocht nodig en de ondergrond is ook nog niet helemaal droog. Aan de andere kant kunnen we een buitje regen ook hier best gebruiken. Vooral op hoger gelegen percelen in Drenthe begint de tarwe nu wel te tekenen door de droogte.'