Risico op uitbraak zoönose vanuit Nederland is klein

Het rapport 'Zoönosen in het vizier' is gemaakt in opdracht van de ministers van Medische Zorg en Sport en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De samenstellers, experts uit de humane en diergezondheidszorg, stonden onder leiding van Henk Bekedam die als arts bij de Wereldgezondheidsorganisatie uitbraken van SARS in China en influenza H5N1in China en Egypte meemaakte. Stegeman is vicevoorzitter van de expertgroep.

Bekedam benadrukte bij de toelichting op het rapport dat je een nieuwe pandemie niet eenvoudig kunt voorspellen. 'Daarom is een goed monitoringssysteem van belang. In de dierlijke sector is dat in Nederland heel goed voor elkaar. In de humane gezondheidszorg kan dat veel beter. Realtimemonitoring en -reporting zijn nodig, zeker internationaal gezien.'

Markten met wilde dieren

Voor een pandemie die veroorzaakt wordt door een zoönose gelden een aantal kritische factoren. Dat zijn veel contacten met wilde dieren en veel gehouden dieren en mensen bij elkaar. De risico's zijn dan ook het grootst in de Aziatische landen waar er nog markten zijn met wilde dieren in de grote steden.

In Nederland zijn er weliswaar veel dieren en mensen maar gezien op wereldschaal is dat aandeel maar 1 procent bij de dieren en nog minder bij de mensen. Dat wil dan niet zeggen dat er in Nederland niets kan gebeuren, maar het risico is klein.

Verbeteringen in Nederland

Het risico is ook klein omdat de situatie in Nederland flink is verbeterd de afgelopen jaren. Op het hoogtepunt waren er in Nederland bijvoorbeeld 15 miljoen varkens op 135.000 bedrijven. Nu minder dan 12 miljoen op minder dan 4.000 bedrijven. Dat levert minder risico op verspreiding tussen bedrijven.

'Je moet door alle regels die er nu komen voor herinrichting vanwege onder andere stikstof ook niet terug willen naar veel kleine bedrijven', vindt Stegeman. 'Grotere bedrijven die verder van elkaar liggen, is beter. Wel kan een ziekte op een groot bedrijf langer aanwezig blijven. Dus de interne bioveiligheid is erg belangrijk.'

Voor vogelgriep is vaccinatie een betere oplossing dan een ophokplicht, merkte Stegeman ook op in het kader van de discussie over het rapport. 'De vaccins die tot nu toe zijn ontwikkeld werken in de praktijk echter nog niet goed genoeg. Maar er is een nieuwe generatie in aantocht met betere verwachtingen.'