Duitse boeren vrezen een ruk naar links

Duitsland mag 26 september naar de stembus om een nieuwe Bondsdag te kiezen. In de afgelopen maanden deden zich turbulente ontwikkelingen voor in de kiezersgunst, waardoor vrijwel zeker een driepartijencoalitie nodig is voor een parlementaire meerderheid.

Het aangekondigde vertrek van bondskanselier Angela Merkel en de keuze voor Armin Laschet als potentiële opvolger deed de christendemocratische CDU/CSU geen goed. Begin dit jaar stonden ze in de peilingen op 37 procent, nu zijn ze afgezakt naar 20 tot 22 procent.

Zwakke campagne van Laschet

Kanselierskandidaat Laschet is bij de achterban niet populair en hij voerde een zwakke campagne. Na afloop van een lijsttrekkersdebat noemde slechts 18 procent van de kijkers hem deze week sympathiek, tegen 39 procent voor zijn sociaaldemocratische tegenstrever Olaf Scholz. Ook zou Laschet beschikken over de minste daadkracht.

De Groenen scoorden na de presentatie van hun kanselierskandidaat Annalena Baerbock in de peilingen een recordhoogte van 27 procent. Na diverse blunders als plagiaat in haar boek, een opgepoetst cv en verzwegen neveninkomsten, staat haar partij nu weer op 17 procent.

SPD profiteert van fouten

Scholz, kanselierskandidaat van de SPD, profiteert van de fouten van zijn tegenstanders. De bescheiden en bezonnen minister van Financiën scoort steeds hogere populariteitswaarden. In een kalm tempo voerde hij zijn partij vanuit een historisch dieptepunt naar ruim 25 procent in de laatste peilingen.

Als de SPD de grootste partij wordt, ligt het initiatief voor regeringsvorming bij Scholz. Voor een meerderheid heeft hij twee partners nodig. Dat worden in elk geval de Groenen. Als derde partij komen zowel FDP als Linke in aanmerking.

Ommezwaai in gematigd beleid

De meest linkse variant, SPD, Groenen en Linke (deels een voortzetting van de communistische SED), zal zeker tot een ommezwaai leiden in het nu nog gematigde landbouwbeleid, waar CDU/CSU vaak de voet op de rem zet.

Bekend is dat de Groenen een zwaar stempel willen zetten op het Duitse landbouwbeleid. Ze deden dat eerder in een coalitie met de SPD. De toenmalige Groenen-landbouwminister Renate Künast gaf tussen 2001 en 2005 een stevige aanzet voor modernisering van de Duitse landbouwpolitiek. Zij zette onder meer dierenwelzijn prominent op de agenda.

Ook nu hebben de Groenen ingrijpende plannen voor een ander landbouwbeleid. De belangrijkste wens is 30 procent biolandbouw in 2030, 5 procent meer dan de Europese Unie (EU) wil, en een kleinere veestapel. Het verkiezingsprogramma kwantificeert dat laatste niet, maar noemt wel de invoering van wettelijke eisen voor een grondgebonden veehouderij en een maximale grootte voor stallen. Slachten moet regionaal plaatsvinden en verrijkte kooien en het aanbinden van dieren worden verboden.

Weg met glyfosaat

Daarnaast komt er wat de Groenen betreft een onmiddellijk verbod op het toepassen van glyfosaat en een heffing op het gebruik van alle gewasbeschermingsmiddelen. Verder blijft gentech strikt verboden en de EU-gelden worden ingezet voor het bevorderen van natuur-, milieu- en dierenwelzijnsdoelstellingen. Grote bedrijven moeten van de subsidiekraan, kleine bedrijven en regionale ketens krijgen een voorkeursbehandeling.

De SPD en Linke denken voor een belangrijk deel ook in deze richting, zodat in zo'n coalitie veel voornemens van de Groenen kunnen worden uitgevoerd. Dat lijkt niet het geval in een coalitie met de liberale FDP. Die partij zal extreme wensen van de Groenen zeker uit het regeerakkoord proberen te houden.

FDP-lijsttrekker Christian Lindner liet dat de afgelopen tijd al duidelijk blijken. 'Wij verzetten ons tegen activisme en bureaucratie en we staan voor wetenschappelijke onderbouwing in het politieke beleid. Wij hebben respect voor eigendom en prestaties', aldus de liberale voorman.

Boerenbedrijven uit 1950

Lindner benadrukt ook dat 'de kleine boerenbedrijven uit de vijftiger jaren helemaal niet beter waren voor dierenwelzijn en bodem- en waterkwaliteit'. Hij wil faire voorwaarden voor agrarisch ondernemers die moeten concurreren op de Europese markt. 'Dus geen nationale toppen op het beleid.'

Die lijn maakt de FDP populair onder de agrarische bevolking. Het blad TopAgrar publiceerde vorig jaar een onderzoek waaruit bleek dat 41 procent van de ondervraagde boeren en tuinders op de liberalen wilde gaan stemmen. Als Lindner op 26 september ook bij de burgers goed weet te scoren, kan hij in eventuele formatieonderhandelingen al te revolutionaire plannen voor de agrarische sector voorkomen.