Minister Kaag treedt af, maar gaat door met formatie

Het aftreden van Kaag komt nadat de Tweede Kamer een motie van afkeuring tegen het hele kabinet had gesteund vanwege de chaotisch verlopen evacuatie uit Afghanistan. Het kabinet is al geruime tijd demissionair. Kort na haar aftreden zei Kaag tegenover de NOS: 'Ik ga vrijdag leuk door als fractievoorzitter en hopelijk een kabinet maken. We gaan formeren.'

Zonder steun van de ChristenUnie had de motie van afkeuring het niet gehaald. Dat is opmerkelijk omdat deze partij ook zitting heeft in het demissionaire kabinet. Carola Schouten (ChristenUnie) is niet alleen demissionair landbouwminister maar ook Kamerlid, en heeft vanuit die laatste rol beleid van het kabinet afgekeurd waar zij zelf deel van uitmaakt.

Van CU-bewindslieden had Kaag echter niet hoeven opstappen. Demissionair minister Arie Slob (Onderwijs) en staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid), beiden van de ChristenUnie, zeggen tegen het ANP dat Kaag haar eigen conclusies heeft verbonden aan de motie en had ze niet hoeven aftreden als minister van Buitenlandse Zaken.

Vertrouwen uitspreken

Blokhuis vindt het ‘erg te betreuren’ dat de motie van afkeuring deze vergaande gevolgen heeft. Slob noemt het ‘heftig’ wat donderdagavond is gebeurd. Of de motie de betrekkingen tussen de ChristenUnie en D66 verder bekoelt, laten beiden in het midden. ‘We zijn professionals’, zegt Slob. Blokhuis wil tijdens de ministerraad ‘een goed gesprek hebben’ en het vertrouwen richting D66 ‘expliciet uitspreken’.

Zaterdag spreken de leiders van VVD, CDA en D66 op het Landgoed De Zwaluwenberg nabij Hilversum met informateur Johan Remkes over de vorming van een minderheidskabinet. De ChristenUnie is daar niet bij omdat D66-leider Kaag niet verder wil met deze partij in een volgend kabinet.

Volgens Remkes biedt het formatiedocument dat VVD en D66 eerder opstelden een 'mogelijk' startpunt voor de gesprekken. Wel concludeert hij dat het stuk 'is geschreven door twee fracties vanuit een liberale visie, een financieel kader ontbeert en een beperkte omvang heeft'.

Impasse rond stikstof

Tijdens de formatiegesprekken moeten er grote geschillen worden geslecht om uit de huidige impasse te komen. Zo zit D66 veel scherper in het oplossen van de stikstofcrisis. Kaag pleitte tijdens de verkiezingscampagne voor een halvering van de veestapel. Daarnaast wil haar partij een einde maken aan de intensieve veehouderij.

VVD en CDA zijn geen voorstander van een gedwongen krimp van de veestapel. Deze partijen zitten op de lijn van vrijwillige opkoop van veehouders en de inzet van innovatie om de stikstofuitstoot te reduceren. Een kleinere veestapel is voor VVD en CDA geen doel op zich, maar ze accepteren wel dat het een gevolg kan zijn van de stikstofaanpak.