Agronoom Rabbinge: 'Innoveer om emissie in stal tot nul te reduceren'

Rudy Rabbinge rijgt graag kleine geschiedenislessen door zijn betoog. Zo vertelt hij dat de kiem voor de huidige stikstofproblematiek al vanaf de jaren zestig is gelegd, in met name katholiek Oost-Brabant en de gereformeerde Gelderse Vallei. 'De boerderijen waren simpelweg te klein om alle kinderen genoeg grond te geven om ieder hun eigen bestaan op te bouwen. Dus niet-grondgebonden veehouden was de oplossing en dat werd volop gestimuleerd. Milieuproblemen door mestoverschotten zijn destijds al ontstaan.'

In de kern gaat het niet om het aantal dieren, maar om het milieueffect

Rudy Rabbinge, productie-ecoloog en agronoom

Halverwege de jaren negentig kwam de politiek met een reactie: het Mineralen Aangiftesysteem (Minas), om exact in beeld te krijgen hoe de mineralenstromen via veevoer, (kunst)mest en agrarische producten lopen.

Nu heeft Rabbinge een vervolg voor ogen, Minas 2.0 zou je kunnen zeggen. Een Afrekenbare Stoffenbalans om de mineralen in balans te houden. 'Gecombineerd met een modern mestbeleid, actuele metingen van uitstoot, het afschaffen van dierrechten en hoogproductieve landbouw op goede gronden.'

U pleit als lid van het Adviescollege Stikstofproblematiek voor een breed pakket aan maatregelen in diverse sectoren. Maar voor de kwetsbare natuurgebieden is toch met name de intensieve melkveehouderij het grootste probleem?

'Dat klopt. We willen daarom een reductie van de ammoniakuitstoot in de veehouderij van 50 procent in 2030. In de bouw en industrie, bij energiebedrijven en door mobiliteit willen we ook de helft minder uitstoot van stikstofoxides. Dat is weliswaar niet evenredig op basis van de vervuiling, maar wel evenwichtig om een breed draagvlak in de samenleving te krijgen. Iedereen levert een bijdrage.'

Met het Wetsvoorstel stikstofreductie en natuurverbetering zet landbouwminister Carola Schouten in op een reductie van ruim 25 procent. Wat vindt u daarvan?

'Dat gaat niet ver genoeg om tot natuurherstel te komen. In de politiek spelen allerlei belangen van verschillende partijen en de coalitie kiest voor dit compromis. De echte problematiek wordt nu over de verkiezingen heen getild en dat vind ik jammer. Juist nu proef ik vanuit de boeren veel draagvlak voor verregaande maatregelen, zolang het vakmanschap en de professionaliteit van de ondernemers de ruimte krijgt. En dat kan met de Afrekenbare Stoffenbalans.'

25 'piekbelasters' uitkopen zou het stikstofprobleem goeddeels kunnen oplossen, opperde onderzoeksplatform Investico. Wat dacht u?

'Dit onderzoek is gebaseerd op statistische gegevens, niet op echte metingen. Uitkopen zie ik als allerlaatste optie. Het kost ongelooflijk veel gemeenschapsgeld en de vraag is of je het echte probleem oplost of eigenlijk verplaatst naar een ander gebied.

'Innoveer liever om de emissie in de stal tot nul te reduceren. Dat krijgen sommige veehouders nu al voor elkaar met het scheiden van vaste mest en urine, silo's voor de opslag van mest en het nauwkeurig uitrijden. Met een investering van 1.000 euro per koe kun je een heel eind komen.'

Innovaties staan in de kinderschoenen en emissiearme vloeren werken onvoldoende of blijken onveilig. Hoe beziet u dat?

'Het is een kwestie van tijd totdat de juiste technieken zijn doorontwikkeld. Hoe lang dat duurt? Minder dan tien jaar.'

Hoe bent u zo overtuigd geraakt van deze route?

'Door de glastuinbouw, die twintig jaar geleden voor vergelijkbare problemen stond met de emissie van gewasbeschermingsmiddelen, vervuiling van oppervlaktewater met nutriënten en een hoog gasverbruik.

'Door innovaties als biologische bestrijding, gesloten teeltsystemen en energiemaatregelen heeft deze sector nu een grote voorsprong op andere landen. Zowel de kassen als de producten zijn een aantrekkelijk exportproduct geworden. Dat kan ook in de melkveehouderij.'

De politiek maakt het mogelijkheid om stikstof extern te salderen. Rechten verhandelen om ontwikkeling te realiseren. Een goed idee?

'Nee. Partijen met diepe zakken, zoals projectontwikkelaars en bouwbedrijven, zullen boeren uitkopen en die stikstofruimte benutten. Daarmee blijft de vervuiling gelijk.'

Bent u, net als uw eigen partij de PvdA, voorstander van minder landbouwhuisdieren in Nederland?

'Nee. In het stikstofdossier gaat het in de kern niet om het aantal dieren, maar om het milieueffect. Als we het voor elkaar krijgen om de uitstoot verwaarloosbaar klein te maken, maakt het ook niet uit of iemand honderd of duizend koeien houdt.'

Wanneer kunnen we op de snelweg weer 120 gaan rijden met de auto en kunnen boeren weer uitbreiden?

'De huidige maximumsnelheid vind ik heerlijk rustgevend, dus dat mag zo blijven. Of boerenbedrijven in de toekomst blijven groeien, hangt vooral af van de arbeidsproductiviteit.

'Als voorbeeld duik ik graag in de geschiedenisboeken: in 1900 leverde 1 hectare landbouwgrond 1.900 kilo tarwe, het hoofdbestanddeel van ons voedsel, op. Daar waren 240 manuren voor nodig. Honderd jaar later komt er 9.000 kilo tarwe van diezelfde hectare met tien tot vijftien uren werk.

'Als die ontwikkeling doorzet en de prijzen gelijk blijven, heb je als boer grofweg drie opties: vergroten, verbreden of verdiepen. Vertaald naar de melkveehouderij: meer koeien houden, bijvoorbeeld zelf kaas maken of kwalitatief betere melk produceren en daar een meerprijs voor krijgen.'