Advies: Rijk moet verdienmodellen helpen ontwikkelen

De rijksadviseurs pleiten in het advies voor een nieuwe deal tussen boer en maatschappij. Daarin staat dat boeren een eerlijk inkomen dienen te ontvangen in ruil voor het produceren van gezond voedsel, een aantrekkelijk, toegankelijk, biodivers landschap, schoon water, schone lucht en een vitale bodem.

Veel boeren zijn volgens het college bereid mee te werken aan de transitie van de landbouw. Daarvoor zijn wel heldere doelstellingen en koersvastheid van de overheid nodig. Dat geeft handelingsperspectief en stimuleert innovatie.

Maar de transitie zal alleen slagen als de boer een goede prijs voor zijn producten en diensten ontvangt, zodat hij voldoende ruimte heeft om het landschap blijvend te onderhouden. Zo luidt het advies dat pleit voor reële beloningen voor de zorg van de natuur, waterbeheer of CO2-opslag.

Heldere doelen en kaders

Voor het advies heeft het College van Rijskadviseurs drie regionale pilots georganiseerd om ervaring op te doen met natuurinclusieve landbouw. Een van de lessen die daar is geleerd is dat heldere doelen en kaders onmisbaar zijn, zegt rijksadviseur Berno Strootman.

'Als samenleving vragen we veel van boeren. We moeten dan ook de daad bij het woord voegen en de gewenste veranderingen mogelijk maken, via nieuwe verdienmodellen en de juiste ondersteuning', stelt Strootman. 'De boer speelt een belangrijke rol in de transitie. De grootste transitie is voor de maatschappij.'

Regionale pilots

Het College van Rijksadviseurs presenteerde eind 2018 Panorama Nederland, waarin wordt gepleit voor een New Deal tussen boer en maatschappij. Daaruit vloeiden de drie regionale pilots in drie verschillende landschapstypen: veen/Krimpenerwaard, klei/De Marne, zand/Salland.

Elke pilot heeft een perspectief voor de regio opgeleverd, waarin een duurzaam, levensvatbaar landbouwsysteem in een aantrekkelijk en biodivers landschap wordt geschetst. Het toont welke nieuwe verdienmodellen denkbaar zijn en wat nodig is om die dichterbij te brengen. Ook is in beeld gebracht wat de kansen en remmende factoren zijn om de transitie te realiseren.