LTO: 'Maatregelen afspoeling ruggenteelt schieten doel voorbij'

De minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit presenteerde maandag enkele maatregelen om op klei- en lössgronden de nutriëntenuitspoeling bij ruggenteelten, zoals aardappelteelt, te voorkomen. Deze voorstellen komen voort uit de implementatie van het zesde actieprogramma van de Nitraatrichtlijn.

Met de voorstellen wordt gepoogd om de uit- en afspoeling van stikstof en fosfaat uit de landbouw te verminderen en daarmee de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater te verbeteren. Daarvoor worden in de periode 2018-2021 verschillende maatregelen genomen.

Waarneembare hindernissen

Een van de voorgestelde maatregelen per 1 januari 2021 is het aanleggen van 'waarneembare hindernissen', bijvoorbeeld een geul rondom het perceel of drempels tussen de rijen, in ruggenteelten op klei- en lössgronden. Het doel hiervan is om oppervlakkige afspoeling naar nabijgelegen wateren bij normale neerslag te voorkomen.

Volgens Jaap van Wenum, akkerbouwer en voorzitter van de vakgroep Akkerbouw bij LTO, zijn deze drempels zijn in de praktijk onwerkbaar. 'In de pootaardappelteelt rijd je bijvoorbeeld met een selectiekar continu over de drempels. Dat is echt geen pretje en bovendien een aanslag op de rug van de werknemers op de kar.'

Water tussen de rijen

Een nog groter bezwaar op deze maatregel is dat bij extreme neerslag water tussen de rijen blijft staan, waardoor de oogst verloren gaat. De minister wil in afstemming met de waterbeheerders een bepaling opnemen dat het bij extreme buien is toegestaan het water versneld af te voeren door geulen te graven. Mits deze hierna worden hersteld.

In de praktijk is dit nauwelijks werkbaar. Van Wenum: 'Stel je voor dat je akkerbouwer bent met 50 à 80 hectare pootaardappelen op verschillende percelen. Dan lukt het nooit om snel genoeg het overtollige water af te voeren. Water moet binnen 24 uur van het perceel af, anders verzuipt het gewas. Bovendien is het niet te doen om na elke zware regenbui deze geulen weer te dichten.'

Het stoort LTO bovendien dat het ministerie hier enkel de waterbeheerders bij betrekt. En dat ze niet in overleg treedt met praktiserende akkerbouwers, zodat dergelijke onuitvoerbaarheden op voorhand kunnen worden vermeden.

Vanggewas bij aardappelen

De belangenorganisatie is wel meer te spreken over het van tafel vegen van de verplichte inzaai van vanggewassen bij aardappelen. De overheid was voornemens om dit per 1 januari 2021 in te voeren op de zuidelijke zand- en lössgronden. Dit brengt echter praktische problemen met zich mee, zoals het vergroten van aardappelopslag en daarmee middelengebruik, risico op verhoging van aaltjesdruk en het late tijdstip van aardappeloogst.

Deze problemen heeft LTO voorgelegd aan het ministerie van LNV. Dit heeft gezorgd voor voortschrijdend inzicht bij de minister, die nu deze maatregel intrekt. Wel vraagt LTO Nederland zich af of het alternatief, namelijk het verlagen van de stikstofgebruiksnorm met 65 kilo bij aardappelen op gescheurd grasland, wél gaat werken.

'Deze verlaging is op geen enkele manier onderbouwd', stelt Van Wenum. 'Bovendien is een generieke verlaging van 65 kilo niet zinvol. Het is beter om op basis van grondmonsters de benodigde stikstofgift te bepalen, omdat dit erg perceelsafhankelijk is.'

Verder wekt de brief volgens LTO de indruk dat deze lagere gebruiksnorm geldt voor alle zand- en lössgronden. De organisatie gaat ervan uit dat dit alleen geldt voor de zuidelijke zand- en lössgronden, maar zal dit voor de zekerheid nagaan bij het ministerie.