Maatwerk voor lege stallen buitengebied Peel en Maas

Het is een landelijke trend die zich in Noord-Limburg scherp aftekent: boeren stoppen in rap tempo en met schaalvergroting proberen de blijvers hun positie op de markt veilig te stellen. Neem de varkenshouderij in Peel en Maas. Naar verwachting stopt een op de drie ondernemers de komende tijd definitief met vee houden.

'Hier zijn de meeste stoppers in heel Limburg', weet LLTB-regiobestuurder Hans Lansbergen. 'De ondernemers zijn relatief ouder en we hebben in de dierlijke sectoren weinig jonge ondernemers.'

Verloedering

De ontwikkelingen blijken een recept voor verloedering van het platteland: illegale bewoning, omvangrijke leegstand van agrarische bebouwing en criminelen die hun kans schoon zien om drugs te produceren en geld wit te wassen. 'Als je als boer de rekeningen nauwelijks kunt betalen en er komt een lucratief aanbod om een stal te verhuren, dan is dat verleidelijk', zegt wethouder Rob Wanten.

Eind november 2018 speelde de gemeenteraad al in op de trend en nam een motie aan: ontwikkel een gemeentelijke stenen-voor-stenenregeling waarmee voormalige agrarische bedrijfsgebouwen door de markt worden gesaneerd in ruil voor bouwtitels in met name de kernrandzones van de gemeente.

Stenen-voor-stenenregeling

Afgelopen juni liet het college doorschemeren dat een stenen-voor-stenenregeling complex is en niet altijd tot een oplossing leidt voor boeren en tuinders. Wanten: 'De stoppers hebben lang niet altijd de middelen om de bouw van een woning te financieren. Daarnaast heeft de gemeente verschillende instrumenten om de nadelige gevolgen van leegstand aan te pakken.'

Zoals de al bestaande win-winregeling. Tot nu toe hebben slechts drie agrariërs dit instrument ingezet. Hoe dat komt, kan de wethouder lastig duiden. 'We zien in ieder geval dat maatwerk nodig is. Het gaat ons niet zozeer om een regeling zelf, maar om de bedoeling van de regeling, zoals een oplossing vinden voor leegstand. Daarom willen we nu de win-winregeling ruimhartiger inzetten. Mijn oproep aan boeren is: ga met ons in gesprek.'

Herbestemmingen

Peel en Maas kent al tal van herbestemmingsprojecten. Een veehouder in Koningslust gaat een caravanstalling realiseren met daarbij de opwek van zonne-energie. Een voormalige veehouderij in Helden wordt een combinatie van zorg en wijngaard: Vinea Cura. En bloemist Moniek Koopmans uit Meijel combineert arrangementen met bloemenshows en workshops in een voormalige champignonkwekerij.

'Dit soort ontwikkelingen kun je niet bedenken met regelgeving, dus willen we ondernemers een palet aan mogelijkheden bieden', schetst Wanten.

Locatie is allesbepalend

Lansbergen is blij met de verruiming van het gemeentebeleid, al zal de precieze locatie van de ondernemer allesbepalend zijn voor de ontwikkelruimte. 'Tijdens gemeenteoverleggen hebben we steeds benadrukt dat de instrumentenkoffer voor het buitengebied zo goed mogelijk gevuld moet zijn om maatwerk te kunnen leveren.'

De LLTB-bestuurder pleit ook voor de inzet van een plattelandswoning om in één klap verschillende bedrijfswoningen te legaliseren.

Maatschappelijke meerwaarde

Binnen de win-winregeling zal de gemeente vooral kijken naar de 'maatschappelijke meerwaarde'. Kunnen meerdere objecten tegelijkertijd worden gesloopt? Gaat het om locaties die extra kwetsbaar zijn voor (drugs)criminaliteit en is er op die plek een toekomstperspectief voor de agrarische sector? 'Daarnaast willen we in gebieden waar dat kan, ook schaalvergroting mogelijk maken', belooft Wanten.

Van grootschalige agrarische bedrijvigheid tot kleinschalige agrarische gebiedjes, met een variatie aan bedrijvigheid, zorg en recreatie zal het 'diverse' buitengebied van Peel en Maas 'nog diverser worden', voorspelt de wethouder. 'Met elkaar hebben we dan de uitdaging om de juiste balans te vinden om het buitengebied leefbaar te houden.'