Stikstoftransitie kan geld opleveren

De maatschappelijke weerstand tegen de overheidsmaatregelen rond stikstof heeft twee belangrijke redenen. Ten eerste heerst de indruk dat een stikstoftransitie ontzettend veel geld gaat kosten. Ten tweede is men bang dat landbouw, wegenbouw en huizenbouw niet meer mogelijk zijn, als men de ernst van het probleem erkent.

Boeren en bouwers schieten in het defensiemechaniek van de ontkenning. Logisch, want de overheid heeft het probleem ook jarenlang ontkend.

70 procent uit landbouw

Zo'n 70 procent van de Nederlandse stikstofuitstoot komt uit de landbouw. Geïmporteerd veevoer en de productie van kunstmest zorgen voor een enorm stikstofoverschot in de kringloop. De totale hoeveelheid stikstof die de Nederlandse landbouw in gaat, is twee keer zo groot als de hoeveelheid stikstof die er aan producten uit komt. De rest komt in het milieu terecht.

Een logische stap is om de krachtvoerkraan dicht te draaien en het kunstmestgebruik terug te dringen. De overheid heeft ervoor gekozen een half miljard uit te trekken voor het uitkopen van boeren en het steunen van verduurzaming.

Boeren vinden het weggegooid geld en Milieudefensie vindt het bedrag veel te laag. Het langetermijnperspectief en afstemming met andere doelen zoals klimaat en biodiversiteit ontbreken.

Prijs voor liter melk

Het Planbureau voor de Leefomgeving becijfert de milieukosten door stikstofverlies in Nederland op 1 tot 5 miljard euro per jaar. Omgeslagen naar een liter melk zou die in de supermarkt niet 1 euro maar 1,40 euro moeten kosten.

Met true cost accounting kun je zulke verborgen kosten in beeld brengen en ze onderdeel maken van de economie, door ze om te slaan naar producten en in te brengen in de winstdefinitie. Doe je dat niet, dan blijven bedrijven winst maken ten koste van de belastingbetaler die de milieukosten op zich neemt.

True cost accounting levert een eerlijker verdeling van kosten en baten op en helpt om verdere afwenteling op milieu en natuur te voorkomen.

Actieplan

In januari heeft een coalitie van twintig landbouworganisaties en dertig natuur- en milieuorganisaties een actieplan aangeboden aan het ministerie van LNV om invulling te geven aan natuurinclusieve kringlooplandbouw. Het economisch zichtbaar maken van verborgen kosten is daarin een centraal punt. Zo'n aanpak werkt niet alleen voor de landbouw, maar voor alle sectoren.

Als je eerlijk rekent, zie je dat verduurzaming grote winst oplevert voor de maatschappij. Onderzoeksbureau Ecorys rekende onlangs uit dat het stikstofprobleem opgelost kan worden met een plus per jaar van 660 miljoen euro door vermindering van de veestapel en deels omschakeling naar biologische landbouw, met volledige compensatie voor de boeren over een periode van twintig jaar.

Weergaloze landbouwexpertise

De stikstofcrisis is een uitgelezen kans om de verouderde winstdefinitie met pensioen te sturen. Met onze weergaloze landbouwexpertise zijn we als geen ander land gepositioneerd om in Europa het voortouw te nemen in een multifunctioneel landbouw- en voedingsbeleid dat op de toekomst is berekend. Het meerekenen van verborgen kosten is stap één.

Jan Willem Erisman en Volkert Engelsman
directeur Louis Bolk Instituut en directeur Eosta