Roefs kijkt kritisch naar zijn varkensbedrijf

Reportage Noord-Brabant Peter van Houweling 16 jan 2020 om 09:16uur

Op je eigen bedrijf dingen doen die goed zijn om te doen, actief kennis zoeken die daarvoor nodig is en oog hebben voor zaken die in de samenleving gebeuren. Henk Roefs probeert zo zijn varkensbedrijf in Woensdrecht te leiden.

Roefs+kijkt+kritisch+naar+zijn+varkensbedrijf

Roefs heeft een gesloten varkenshouderij met fok- en vleesvarkens langs de A4 in Woensdrecht. Voor de start van het bedrijf op die locatie in 2003 zocht hij naar een opzet waarbij hij de dieren zo weinig mogelijk wilde belasten met vaccinaties, medicijnen en hygiënemiddelen. 'Waarom zou je dat doen als ze in een omgeving komen waar geen gevaar dreigt?'

In die periode nam Roefs deel aan een excursie naar SPF-bedrijven in Schotland. SPF staat voor Specific Pathogen Free, ofwel vrij van specifieke ziektekiemen. In het vliegtuig zat hij naast SPF-specialist Leo van Leengoed van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Roefs vroeg hem alles wat hij wilde weten en voordat ze in Schotland waren, was hij er al uit: hij wilde ook een SPF-bedrijf. 'Dat was wat ik zocht. Ik kon naar huis.' De lage input van diergeneesmiddelen in combinatie met een efficiëntere productie door een lager voergebruik zag hij helemaal zitten.

Zoeken naar kennis

SPF is het meest kansrijk bij nieuwbouw, in een varkensarme omgeving en bij aankoop van dieren die gegarandeerd vrij zijn van ziekten en plagen. Op de nieuwe locatie kon Roefs aan al die voorwaarden voldoen. Deze manier van werken typeert hem. 'Het zoeken naar kennis is het mooiste dat er is, ook bij mensen die niet vanzelfsprekend je adviseur zijn.'

Hoe kan het energieverbruik omlaag zonder dat de biggen kou hoeven lijden?

Henk Roefs, varkenshouder in Woensdrecht

De varkenshouder voelde zich daarom ook zo goed thuis in het, inmiddels gestopte, netwerk BoerenKlimaat.nl. Boeren en tuinders werkten daarin samen met onderzoekers aan een klimaatneutrale bedrijfsvoering. 'De grootse plus was het leren van elkaar', zegt hij. 'Je merkt dat er een bepaalde energie ontstaat als je met elkaar ergens voor gaat.' De ondernemers uit het netwerk berekenden hun emissie, omgerekend naar CO2. 'Met die kennis kun je kritisch naar je eigen bedrijf kijken. Zuiniger omgaan met middelen geeft minder verlies van stoffen en minder emissie.'

Restproducten

Roefs ging onder andere kritischer kijken naar het voer voor zijn dieren. Het transport daarvan levert een belangrijke bijdrage aan de emissie. Maar soms is een aanvoer per schip beter dan productie dicht bij huis, zag hij. Dit zette hem meer op het spoor van restproducten uit de voedingsmiddelenindustrie. De emissie daarvan wordt berekend vanaf de fabriek waar het hoofdproduct wordt geproduceerd, naar de afnemer, in dit geval het varkensbedrijf.

De varkenshouder ging meer restproducten voeren en hij ging in overleg met leveranciers over waar die vandaan komen. Dicht bij huis kopen is niet altijd de beste keus. Soms zijn die producten simpelweg te duur. Het rendement blijft natuurlijk belangrijk. Want een meerwaarde of een vergoeding voor producten die met minder emissie zijn geproduceerd, zit er voorlopig niet in, verwacht Roefs.

CO2-uitstoot verlagen

Samen met zijn adviseur analyseerde de ondernemer zijn bedrijfsprocessen en ging hij aan de slag met energie om de C02-uitstoot verder te verlagen. Hij zag dat andere bedrijven lager scoorden met gasverbruik. De vloerverwarming van de kraamhokken vroeg relatief veel energie. Die bestond uit aluminium plaatjes waarop de biggen liggen. 'Hoe kan het energieverbruik omlaag zonder dat de biggen kou hoeven lijden?' vroeg hij zich af. De oplossing was het beperken van de warmte-uitstraling met rubber matten. Het energieverbruik daalde 'aanzienlijk'. Bovendien verhogen de matten het ligcomfort voor de biggen.

Vervolgens kwamen de zonnepanelen in beeld. Op de staldaken liet Roefs er 1.300 aanbrengen. Het verloop van de stroomproductie van de panelen en van het stroomgebruik komt vrij goed overeen. In de zomer, als zon volop schijnt, is de meeste stroom nodig, vooral voor ventilatie.

Warmtelampen

De varkenshouder plaatste bovendien elektrische warmtelampen en laat installaties zoveel mogelijk draaien bij zonnig weer of als de stroomprijs laag is.

De zoektocht van Roefs gaat verder. 'Als ondernemer streef je naar continuïteit. Dat betekent dat je geen rotzooi wilt achterlaten. Nu ontstaat wrijving door het stikstofprobleem. Wrijving geeft energie. Het is de kunst om die nu om te zetten in oplossingen. Wij zijn als boeren en tuinders zodanig ondernemer dat wij die slag kunnen maken. Ontkennen of blijven mopperen is niet verstandig. We hebben een nieuwe taak: emissiebeperking. ZLTO heeft als slogan 'De landbouw is niet het probleem, maar de oplossing.' Dat is een ontzettend mooie uitdaging.'

De installatie van de batterij. © Anton Dingemanse

Kosten nekken verdienmodel accu

Varkenshouder Henk Roefs uit Woensdrecht heeft 1.300 zonnepanelen op zijn staldaken. Hij wilde nog een stap verder gaan en plaatste een zeecontainer op zijn erf met een batterij van 350 kilowatt. Die slaat de elektriciteit op als het aanbod van de zonnepanelen groter is dan het verbruik op het bedrijf. Roefs kan stroom inkopen als de prijs laag is, die 'opslaan' in de accu en verkopen als de stroomprijs hoog is. Deze handel in stroom zou een goed verdienmodel zijn, ware het niet dat Tennet de transportkosten niet alleen rekent voor de ingekochte stroom, maar ook voor de stroom die de ondernemer weer verkoopt. Voor de ingekochte stroom geldt bovendien energiebelasting. Daarom stopte Roefs er weer mee. Hij verhuurt de accu nu aan Tennet. Dat bedrijf wil buffers om elektriciteit op de slaan voor momenten dat er veel aanbod is en weinig vraag. Hoe groter het aandeel stroom van wind en zon is, hoe grilliger het aanbod is van stroom en hoe groter de behoefte is aan opslagmogelijkheid voor stroom.