Nieuw systeem voor dagontmesting varkensstallen

Achtergrond Noord-Brabant Peter van Houweling 22 nov 2019 om 08:40uur

Varkenshouder Michiel Nooijen uit Erp ontwikkelde een systeem voor dagontmesting van varkensstallen, waarbij de urine en de vaste mest direct bij de bron worden gescheiden. Dat voorkomt vorming van ammoniak en methaan en zorgt voor een betere mestkwaliteit. Hij zoekt nu collega's die het systeem in een stal willen aanbrengen.

Nieuw+systeem+voor+dagontmesting+varkensstallen

Nooijen is RMO-chauffeur en varkenshouder. Hij heeft een bedrijf met vierhonderd biologische vleesvarkens onder voergeld. Het is een voortzetting van het bedrijf dat voorheen het concept Vair exploiteerde.

Naast zijn baan en zijn bedrijf steekt Nooijen veel tijd in de ontwikkeling van MiNo. Dat is een systeem voor dagontmesting, waarbij vaste mest en urine direct onder de roosters worden opgevangen, gescheiden en afgevoerd. Die scheiding voorkomt de vorming van ammoniak en methaan. Deze gassen ontstaan namelijk pas als vaste mest en urine met elkaar gaan reageren.

Afvoerband

Onder de roosters loopt een afvoerband, die iets bol is waardoor de urine er gelijk af loopt en de vaste mest blijft liggen. De band wordt regelmatig afgedraaid in een opvangbak.

Een luchtwasser is eigenlijk alleen maar kostprijsverhogend

Michiel Nooijen, varkenshouder in Erp

Nooijen heeft het systeem in 2010 uitgewerkt. In 2011 draaide het prototype op zijn bedrijf. Daarna lag een aantal jaren zijn focus op andere zaken. In 2018 pakte hij de draad weer op, nadat er discussie ontstond over de werking van luchtwassers.

Alternatief voor luchtwassers

De varkenshouder bracht een aantal verbeteringen aan op het prototype en stapte naar provincie Noord-Brabant met een pleidooi voor een bronaanpak als alternatief voor luchtwassers. De provincie reageerde enthousiast en heeft hem met verschillende 'interessante' partijen in contact gebracht.

Essentieel in het MiNo-systeem is het mestgedrag van de dieren. Die moeten het rooster gebruiken als 'varkenstoilet', zodat alle mest en urine op de band daaronder komen en niet op de betonnen vloer in het hok.

De dieren moeten leren om het rooster te gebruiken als 'varkenstoilet'. © Peter van Houweling

Stalklimaat

Biggen moeten dat leren. Het mestgedrag is vooral te sturen met het stalklimaat. Met luchtstromen zijn de ideale lig- en mestplekken te creëren. Daarnaast is de hokuitvoering belangrijk.

Op de mestplek zijn spijlen, waardoor de dieren tijdens het mesten dieren uit het hok ernaast kunnen zien, de 'vijand'. De roosters moeten van ijzer of composiet zijn. Dat zorgt voor een stevige plek om te staan en voor een lage emissie. De roosters mogen niet van beton zijn, want daar blijft te veel mest op liggen.

Gangbare varkenshouderij

Het MiNo-systeem is geschikt voor de gangbare varkenshouderij. Daar moet het ook worden getest en gemeten. De Brabantse ondernemer is het systeem nu aan het optimaliseren. De urine moet zo zuiver mogelijk blijven om emissies te voorkomen.

Een ander doel is zo droog mogelijke mest uit de stal te halen. Normaal heeft drijfmest 9 procent droge stof; bij mest uit het MiNo-systeem is dat 20 tot 25 procent.

Strooiselgebruik

Het systeem functioneert goed in combinatie met strooiselgebruik, bij voorkeur stro op de dichte betonvloer. Volgens Nooijen neemt de aandacht voor strooiselgebruik toe in de gangbare varkenshouderij. Het zou bijvoorbeeld staartbijten kunnen voorkomen en zorgt voor meer rust bij de varkens.

Stro zorgt ook voor meer organische stof in de vaste mest. De varkenshouder verwacht daarom dat het afzetten hiervan goedkoper is dan het afvoeren van drijfmest. Het kan bovendien bijdragen aan circulaire landbouw.

Jaarlijkse kosten lager

Het aanbrengen van het MiNo-systeem in een stal is duurder dan het aanbrengen van een luchtwasser. Maar de jaarlijkse kosten zijn lager dan bij een luchtwasser. De stroomkosten van het MiNo-systeem zijn slechts een fractie van de stroomkosten van een luchtwasser.

Bovendien heeft een luchtwasser geen andere voordelen dan het voldoen aan regelgeving, legt Nooijen uit. 'Minder ammoniak en andere gassen in de stal zijn beter voor de gezondheid van de dieren én van de mensen die in de stal werken. Het geeft bij de dieren een betere groei, minder antibiotica en schonere longen. Een luchtwasser is eigenlijk alleen maar kostprijsverhogend.'

Daarnaast vergroot een luchtwasser het brandgevaar, stelt de ondernemer.

Kostenbesparing

Het MiNo-systeem kost niet alleen geld, het kan de varkenshouder ook een kostenbesparing opleveren. Nooijen brengt de kansen voor goedkopere mestafzet in kaart, zodat hij een totaalconcept kan aanbieden aan de varkenshouder.

De ondernemer constateert dat er meerdere initiatieven zijn voor de bronaanpak, maar de samenwerking is nog beperkt: 'Iedereen is geïnteresseerd, maar werkt nog op zijn eigen eilandje.'

Lange weg

Nooijen zoekt nog vooral partijen om mee samen te werken op het gebied van klimaattechniek en marktbenadering. Zijn ideaal is om met verschillende partijen een totaalconcept op te zetten voor een circulaire varkenshouderij. Hij beseft dat dit een lange weg is.

'Je moet ambities hebben. Bovendien kunnen nieuwe concepten goede verdienmodellen zijn. Ammoniakreductie is nu geen verdienmodel; het kost alleen maar geld.'

Collega's gezocht die MiNo willen inbouwen in hun stal

De eerstvolgende stap voor Michiel Nooijen is het krijgen van een officiële erkenning op de RAV-lijst voor het MiNo-systeem. Het systeem is geschikt voor de gangbare varkenshouderij en daar moet het ook worden getest en gemeten. De varkenshouder uit Erp is op zoek naar collega's die in hun gangbare stal het systeem willen aanbrengen, zodat de emissiemetingen kunnen starten. Verschillende collega's hebben zich al bij hem gemeld en met één collega wil hij sowieso starten. Nooijen zoekt vooral ondernemers die in bronaanpak geloven. Dat is veel belangrijker dan het staltype dat ze hebben. 'Ik zoek geen mensen die zeggen: 'Michiel, regel het maar.' Ik kijk vooral naar de ondernemer. Die moet er zelf in geloven.' Een belangrijke reden daarvoor is dat de varkenshouder die het systeem inbouwt, ook bereid moet zijn om te werken aan het juiste mestgedrag van de dieren. 'Dat is een van de belangrijkste voorwaarden voor een goed resultaat. Zeker met zulke strenge eisen als provincie Noord-Brabant stelt.' De ondernemer gaat ervan uit dat varkenshouders die het MiNo-systeem in hun stal inbouwen, uitstel krijgen voor de strengere provinciale regels voor stallen en hij is optimistisch over de kans dat er provinciaal en landelijk financiële ondersteuning komt. Sowieso kunnen varkenshouders die willen investeren in deze techniek, uitstel krijgen voor de aanpassing van hun stalsystemen aan de Brabantse emissie-eisen. Nog dit jaar hoopt Nooijen een aantal deelnemers te hebben, die al volgend jaar het systeem in hun aanbrengen. Voor de zomer van 2020 moet het systeem in elk geval met een voorlopige erkenning op de RAV-lijst staan.