Nog 5 procent te gaan voor emissievrije glastuinbouw

Doel van het onderzoeksprogramma Glastuinbouw Waterproof is om in 2027 een glastuinbouw zonder emissies van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen te realiseren. Glastuinders moeten zoveel mogelijk een gesloten waterkringloop hebben en over genoeg goed gietwater kunnen beschikken.

Het op 3 oktober voor de tiende keer georganiseerde WaterEvent bij Wageningen University & Research Business Unit Glastuinbouw in Bleiswijk gaf een stand van zaken en blikte vooruit met projecten die op de planning staan.

Veel belangstelling

Guus Meis, beleidsspecialist Water & Omgeving bij Glastuinbouw Nederland, constateert dat Glastuinbouw Waterproof, dat in 2010 startte, zich op een grote belangstelling mag verheugen gezien het aantal bezoekers aan de website, waarop projectomschrijvingen en onderzoeksresultaten te zien zijn.

De specialist toont een kaart van Nederland met daarop aangegeven in welke gebieden in het verleden sprake was van overschrijding van de emissienormen. De meeste glastuinbouwbedrijven hebben hun stikstofemissies tot onder de norm terug kunnen brengen.

Zuiveringsplicht

Volgens Meis is een positief gevolg van het onderzoeksprogramma dat de zuiveringsplicht voor glastuinbouwbedrijven is verschoven van 2016 naar 2018.

In eerste instantie moesten glastuinders zorgen dat al in 2016 75 procent van de emissies uit hun lozingswater was verwijderd. Met het uitstel tot 2018 ging dat percentage, zoals oorspronkelijk was gepland, omhoog naar 95 procent, maar op dat moment waren de mogelijkheden om te zuiveren beter.

Voortschrijdend inzicht

Het grootste deel van de glastuinbouwbedrijven voldoet nu aan de zuiveringsplicht. Daarbij heeft voortschrijdend inzicht ook een rol gespeeld: bij een te hoog natriumgehalte moesten tuinders hun irrigatiewater in het verleden vaak lozen. Uit onderzoek is gebleken dat veel gewassen bestand zijn tegen hogere natriumgehaltes dan eerder verondersteld. Dat heeft geleid tot minder lozingen.

Lopende projecten die de komende jaren een steentje moeten bijdragen aan de positieve uitkomsten zijn onder meer hulpmiddelen om de waterkwaliteit sneller in beeld te brengen en de ontwikkeling van een virtuele lysimeter die de waterbehoefte van een gewas bij grondgebonden teelten bepaalt.

Andere projecten zijn het tegengaan van biofilm in leidingen, gebruik van gezuiverd effluent als gietwater, het bepalen van de microbiële samenstelling van het gietwater, filtratietechnieken, het bepalen van potentiële schade die toegevoegde producten veroorzaken en ionspecifiek telen en meten.

Verbeteringen

Voorzitter Sjaak van der Tak van Glastuinbouw Nederland is tevreden met de resultaten, maar ziet nog verbetermogelijkheden in de samenwerking als collectief.

'We zijn afhankelijk van overheden, zoals waterschappen, en in de samenwerking hebben we al flink wat stappen gezet. Alleen plantgezondheid blijft een dingetje. De toelating van nieuwe gewasbeschermingsmiddelen duurt te lang. Dat heeft ook invloed op glastuinbouwbedrijven, omdat toepassing van deze middelen de emissie mogelijk kan terugdringen.'

Topsectoren

Het onderzoeksprogramma Glastuinbouw Waterproof, met onder meer een publiek-private samenwerking van bedrijven en overheden, valt onder de Topsectoren Tuinbouw & Uitgangsmaterialen en Water en gaat de komende jaren door. Volgens Meis zetten de betrokken partijen alles op alles om de laatste 5 procent emissie weg te nemen.

Het onderwijs speelt daar een rol bij. Mbo-studenten gaan bijvoorbeeld in gesprek met ondernemers die de WaterBewustScan gebruiken, een Exceltool die kan helpen om de oppervlakte- en grondwaterkwaliteit te verbeteren. In een afstudeeropdracht gaat een student werken aan de visie op gietwater in het Westland.

Vervolgonderzoek

Verder zal Glastuinbouw Waterproof werken aan het verkorten van de analysetijd voor waterkwaliteit van vijf dagen naar één dag, wat sneller ingrijpen mogelijk maakt. Volgens Meis kan ook vervolgonderzoek naar de ontwikkeling van een goedkope nitraatsensor en het terugwinnen van water dat is verdampt, bijdragen aan een efficiënter watergebruik en het verder terugdringen van de emissies.

Het belangrijkste is in zijn ogen de invoering van de nieuw ontwikkelde technieken in de praktijk, waarbij ook aandacht is voor de waterkwaliteit op en om het bedrijf en voor risicobeheersing. Opschaling kan leiden tot nieuwe knelpunten, is gebleken uit eerdere onderzoeksprojecten.

Laatste loodjes

'De laatste loodjes wegen het zwaarst', zegt Meis. 'Maar we zijn de afgelopen tien jaar verder gekomen met het terugbrengen van de emissies dan ik had verwacht. De glastuinbouwsector is er een van aanpakken.'