Dassenschade maakt boeren wanhopig

Lang zoeken naar dassenschade hoeft Herman Hemstede niet. De melkveehouder uit het Overijsselse Stegeren spot de gaten met een kennersoog. Het beperkt zich dan ook niet tot een paar kleine gaatjes, ze zitten overal op het grasland van de boer.

Hemstede wijst naar een bos dat door een sloot van zijn perceel wordt gescheiden. Daar zit een dassenburcht. Vervelend detail: net 50 meter te ver van zijn grond om in aanmerking te komen voor de dassenovereenkomst. Met zo'n overeenkomst krijgen boeren jaarlijks een vaste tegemoetkoming voor dassenschade.

'Alsof zo'n das zich wat aantrekt van die 50 meter', zegt Hemstede schamper. 'Je ziet de dassen hier 's ochtends gewoon door het land lopen. Dat geeft ook aan dat er veel zitten, want normaal gesproken zie je een das helemaal niet. Ik weet het niet precies, maar ik schat dat er hier in de buurt wel meer dan vijftig zitten.' De boer heeft het gevoel dat de schade, in ieder geval bij hem, de laatste jaren steeds groter wordt.

Dassenschade stabiel

Mark Westebring, als consulent Faunazaken verbonden aan BIJ12, zegt dat de dassenschade de afgelopen jaren redelijk stabiel is. De jaarlijks uitgekeerde totaalbedragen schommelen sinds 2012 al tussen de 6 en 7 ton. 'Van een stijgende trend kan niet gesproken worden.'

De vergoeding die door BIJ12 wordt uitgekeerd per gat, dekt de kosten bij lange na niet. En andere maatregelen treffen is ook lastig voor boeren, ervaart Hemstede. 'Deze omgeving is een beschermd leefgebied voor dassen. Dat betekent dat je er niks aan mag doen. Ja, stroomdraad. Maar daar is geen beginnen aan.'

Gebroken poten

Ondertussen is de gevolgschade die dassen veroorzaken groot. Hemstede vertelt wat het effect van de dassengaten is voor zijn bedrijfsvoering. 'Tot twee keer toe heeft een koe haar poot gebroken, nadat ze in een dassengat stapte. Een koeienpoot past daar precies in en blijft vastzitten. Die schade wordt niet vergoed.'

Daarnaast wordt volgens Hemstede zijn hele grasland op de kop gezet. 'Al het zand dat dassen opgraven, komt uiteindelijk in de kuil terecht. Dat veroorzaakt boterzuur.'

De melkveehouder is naar eigen zeggen geen uitzondering. In de directe omgeving lopen alle boeren tegen dezelfde problemen aan. Want ook maisvelden zijn niet veilig voor de das. 'Die mais knagen ze van de onderkant af. Vervolgens neemt de hakselaar al die rommel mee, want dat zie je natuurlijk niet.'

Gevolgschade

Westebring zegt geen klachten te ontvangen over schadetaxaties. Gevolgschade wordt echter niet getaxeerd en hij snapt dat dit voor boeren soms lastig is. 'Het geeft de boer een hoop ongevraagde overlast, omdat die das later weer terugkeert en men weer opnieuw kan beginnen.'

Volgens de BIJ12-consulent is de bescherming van diersoorten als de das via een democratisch proces tot stand gekomen. 'Onderdeel daarvan is dat een bepaalde mate van schade geaccepteerd moet worden.'

Hemstede zegt dat de bereidheid om schade überhaupt te melden niet groot is bij boeren die hij spreekt. Er is een hoop schade nodig om het bedrag aan leges en eigen risico te overstijgen. Volgens Westebring is het aan de boer zelf om deze afweging te maken. 'De boer moet inschatten of het doen van een aanvraag loont. Het melden van schade kost een paar minuten tijd, maar is verder gratis.' Westebring stelt dat het melden van de schade de beste manier is om de overlast in kaart te brengen.

Behandelbedrag

Overigens is het melden weliswaar gratis, maar alleen als er geen vergoeding wordt geclaimd. Wil je daar als boer wel aanspraak op maken, dan betaal je een behandelbedrag van 300 euro. Alleen als de aanvraag wordt gehonoreerd, wordt dit bedrag terugbetaald.

Hemstede benadrukt dat hij ondanks alles geen hekel heeft aan dassen. Wel vindt hij dat is gefaald in het beheer van het dier, dat sinds medio jaren tachtig weer is uitgezet in Nederland. 'Dat was geen fout, mits je er de hand aan houdt. Maar men was destijds zo bang dat de das zou falen, dat alles is gedaan om de populatie te laten groeien.'

Westebring is het daar niet mee eens. 'De populatie stond zwaar onder druk, maar heeft zich mede door de geleverde inspanningen kunnen herstellen tot het huidige niveau. Er is een redelijk stabiele dassenpopulatie met nog enige groeipotentie. Het ligt ook niet in de verwachting dat de das de nieuwe gans wordt.'

'Schade gebagatelliseerd'

Ondertussen ziet Hemstede met lede ogen aan hoe het de das gerieflijk wordt gemaakt en de schade bij boeren wordt gebagatelliseerd. 'Voor een fietstunnel onder de provinciale weg door had de provincie geen geld, maar wel voor vijf of zes dassentunnels. Daardoor is de parallelweg smaller geworden, terwijl daar landbouwverkeer en fietsers overheen moeten. Het is levensgevaarlijk geworden. Ook zijn de uitritten vanaf boerderijen zo smal geworden, dat vrachtwagens amper meer de erven op kunnen draaien.'

De boer ziet de overlast van de das de komende jaren nog niet afnemen. Mede ingegeven door het feit dat het dier amper natuurlijke vijanden heeft. 'Terwijl de das zelf een enorme rover is die alles pakt wat hij kan pakken. Er zijn geen andere roofdieren die hem pakken, zelfs een wolf begint daar niet aan.'

Hemstede ziet geen andere uitweg meer dan de dassenschade maar gewoon te laten gebeuren. 'Een andere optie is er niet', verzucht hij.