Personeelstekort dwingt tot werving buiten EU

De vraag naar personeel is in vrijwel alle agrosectoren en op elk opleidingsniveau aanwezig, zo melden arbeidsmarktspecialisten van LTO. Of het nu gaat om oogstmedewerkers, techneuten in de glastuinbouw of medewerkers in de varkenshouderij, het blijft een klus om geschikt personeel te vinden.

Het grootste knelpunt zit volgens LTO-portefeuillehouder Goed Werkgeverschap Wim van der Boomen bij de seizoensarbeid: werkzaamheden voor de oogst en verwerking van gewassen in de open teelten en de glastuinbouw. Maar ook op andere vlakken is de vraag groot. Glastuinbouw Nederland werkt daarom aan een campagne om jongeren te interesseren voor een baan in de sector.

Groeiend tekort in veehouderij

Accountmanager Esther Timmermans van AB Werkt signaleert in de veehouderij ook een groeiend tekort aan medewerkers, doordat de instroom vanuit onder meer Polen afneemt. Het uitzendbureau is zich daarom ook gaan oriënteren op Roemenië en Bulgarije.

'Wij hebben vooral veel vacatures voor productiemedewerkers in de intensieve veehouderij. Denk aan het reinigen van stallen, omhokken en behandelen van biggen. Daarnaast zijn er melkveehouders die mensen zoeken om melkbeurten op te vangen', zegt Timmermans.

Het gevolg van de krapte is dat bij LTO steeds meer vragen binnenkomen van ondernemers die medewerkers buiten de Europese Unie willen werven. Van den Boomen: 'Als het dan niet lukt om voldoende mankracht aan te trekken, waardoor de oogst niet van het land kan worden gehaald, snap ik de roep van werkgevers om ook te kunnen werven buiten de Europese Unie.'

'Schaarste lost zichzelf niet op'

ABU, de brancheorganisatie van uitzendbureaus, verwacht niet dat de schaarste zichzelf oplost. 'Na 2021 slaat de vergrijzing extra hard toe door uittreders', zegt manager communicatie, marketing en onderzoek Simone Nederend. 'De komende vijf jaar hebben we extra arbeidskrachten nodig om de economie draaiende te houden. Meer arbeidsmigratie is een onderdeel van de oplossing, waarbij de blik van werkgevers vaker over de Europese grenzen zal gaan.'

Toch is het niet zo eenvoudig om personeel van buiten de EU aan te nemen. Timmermans begint er niet aan. 'Je moet aantonen dat er in Nederland of andere EU-landen geen mensen te vinden zijn. Dat maakt het vergunningstraject lastig.'

Van den Boomen vindt dat de mogelijkheden van werkvergunningen moeten worden overwogen. 'Zeker gezien de economische drager die we als agrarische sector zijn.'

Eigen wetgeving

In andere Europese landen wordt wel gewerkt met dergelijke vergunningen. Dat kan, omdat lidstaten een eigen wetgeving voor tewerkstellingsvergunningen op basis van Europese wetgeving bepalen. Duitsland en Polen hebben gekozen voor een ruim toelatingsbeleid voor Oekraïners. In Spanje werken seizoenarbeiders uit Marokko en Zuid-Amerika en in Italië werken Indiërs op melkveebedrijven.

In principe worden dergelijke vergunningen in Nederland verstrekt voor kennismigranten en profvoetballers, niet voor seizoenarbeiders. Zo zijn volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek steeds meer computerspecialisten uit India in Nederland aan de slag.

Hoe de verstrekking van zo'n tewerkstellingsvergunning voor Nederland eruit moet zien, heeft LTO nog niet uitgekristalliseerd. Van den Boomen constateert dat de politiek, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen met de sector moeten meedenken over een oplossing.

Oplossingen

De oplossing om ook zonder werkvergunningen verzekerd te zijn van voldoende geschikt personeel, ligt bij goed ondernemerschap, vindt Van den Boomen.

'Werkgevers zullen moeten blijven investeren in goede arbeidsvoorwaarden. Dit betekent, naast het betalen van een aantrekkelijk salaris conform de cao's, het bieden van goede huisvesting voorzien van bijvoorbeeld het certificaat van het Agrarisch Keurmerk Flexwonen.'

Bovendien is het volgens Van den Boomen belangrijk om bij het werven van nieuw personeel een eerlijk en realistisch beeld te schetsen van de werkzaamheden. Dit wordt beaamt door Nederend van uitzendbranchekoepel ABU. 'Als je goede huisvesting hebt, heb je voldoende mensen.'

'Lonen netjes uitbetalen'

Nederend signaleert ook beweging van arbeidsmigranten tussen uitzendbureaus. 'Arbeidsmigranten weten elkaar goed te vinden, om elkaar te informeren over de betere uitzendbureaus. Zeker de Poolse community die langer geworteld is in Nederland. Wat dus helpt, zijn goede huisvesting en lonen die correct en netjes op tijd worden uitbetaald.'

Op lange termijn zouden automatisering en robotisering een oplossing kunnen betekenen, stellen LTO en ABU. 'Maar die weg is nog lang', stelt Van den Boomen.

Mede-auteur: Peter Smit