Biggenproductie per uur zegt veel, niet alles

Zeugenhouders Toine en Natasja Schrieks uit Nederweert wonnen in mei de Agroscoopbokaal 2019 van veevoederconcern ForFarmers. Met acht fulltimers op hun bedrijf met 2.900 zeugen verdeeld over vier locaties werden 12.722 biggen gespeend per fte per jaar (6,75 speenbig per uur).

Volgens Richard ter Braak, accountmanager varkenshouderij bij ForFarmers, is dat alleen mogelijk als de beschikbare arbeid efficiënt wordt ingezet. 'De juiste mensen op de juiste plek zetten, zodat van iedereen het vakmanschap en de kwaliteiten worden vertaald in optimale technische prestaties. Bij grote varkensbedrijven is gespecialiseerde arbeid dan een voordeel.'

Invloedsfactoren

Uit onderzoek van ABAB Accountants en Adviseurs blijkt dat alleen de bedrijfsomvang geen invloed heeft op de arbeidsefficiëntie. 'Andere factoren hebben wel effect en ja, deze komen vaak voor op grotere zeugenbedrijven', stelt Frank Steenbreker, senior agrarisch bedrijfsadviseur varkens bij ABAB Accountants en Adviseurs. 'Een juiste invulling van de bepalende invloedsfactoren vergroot de arbeidsefficiëntie in de zeugenstal.'

Arbeidsefficiëntie is een middel om te komen tot een optimaal rendement. Looplijnen moeten kort zijn en de dieren gezond.

Diergezondheid

Ter Braak: 'Valt het aantal biggen per gewerkt uur tegen, dan zijn er meestal problemen met diergezondheid, vaak in relatie tot het management of de toepassing van voer. Worden er veel lichte biggen geboren, hebben ze diarree of PRRS, dan zijn er extra behandelingen en meer zorg te verlenen.'

Voor ieder bedrijf zijn volgens Steenbreker bedrijfsspecifieke normen voor arbeidsefficiëntie te geven. Op basis van resultaten uit het ABAB-onderzoek is dat te doen voor de inzet, de kosten en de opbrengsten per uur van arbeid. Een voorbeeld is een zeugenhouder die gemiddeld 4,2 biggen van 25 kilo per uur produceert, terwijl voor zijn specifieke bedrijf de norm 4,6 is.

Knelpunten

'Dat geeft richting om de knelpunten op te sporen. Is dat de melkproductie in de kraamstal, zijn het de geboortegewichten of levert de huisvesting beperkingen op? Voor vermeerderaars die hun biggen naar Duitsland exporteren, gelden weer andere normen omdat daar doorgaans meer arbeid per big nodig is dan bij binnenlandse afzet.'

Opvallend is dat zeugenbedrijven met uitsluitend vaste arbeidskrachten vaak minder efficiënt zijn dan die met een optimale mix van vaste en flexibele arbeidskrachten, zegt Steenbreker. 'Bij piekmomenten flexwerkers invliegen maakt het efficiënter. Optimaal teamwork en samen gaan voor maximale opbrengsten is sowieso de allesbepalende bepalende factor.'

Sturen

Volgens de ABAB-adviseur kan een ondernemer sturen op bijvoorbeeld zo laag mogelijke kosten per 100 kilo zeugenvoer, terwijl er op andere plekken problemen ontstaan met bijvoorbeeld het geboortegewicht of de melkproductie. 'Als je zo'n casus als team kunt bespreken en je gaat daardoor rekening houden met elkaar, dan gaat het soepeler en efficiënter lopen.'

Een goede mix en de erkenning van kwaliteiten verhogen volgens Steenbreker niet alleen de prestaties van het team, ook wordt het werk leuker en verbetert de sfeer. Voor ondernemers noemt hij het een uitdaging om personeel optimaal te motiveren. 'Dat vertaalt zich uiteindelijk naar het rendement per uur.'

Slimmer werken

Het kengetal voor arbeidsefficiëntie is niet alleszeggend. Ter Braak vindt het streven naar de meeste biggen per gewerkt uur of per fte wel richtinggevend. 'Je kunt er analyses op loslaten en samen met de ondernemer zoeken naar verbeteringen. Slimmer werken is vaak het motto.'

Toch moet de discussie in de beleving van Steenbreker niet worden versmald tot alleen een kengetal. 'Het is slechts een middel om het uiteindelijke doel te bereiken: het verbeteren van het rendement.'

Kritisch zijn

Steenbreker zegt dat de kosten van arbeid per uur en de kwaliteit van biggen, met daaraan gekoppeld de prijsstelling van biggen, ook belangrijk zijn. 'Bovendien moet je medewerkers niet continu blijven opjagen. De teller moet bedrijfseconomisch kloppen, dus moet je op meer dingen kritisch zijn.' Hij verduidelijkt dit aan de hand van enkele voorbeelden.

'Als je vakmensen hebt rondlopen die duur zijn, dan kunnen de arbeidskosten per big ondanks een hoge productie toch te hoog uitvallen. Of als je veel biggen produceert, maar je moet vanwege kwaliteitsproblemen veel dieren afwaarderen tot slachtbig. Of je 2 of 7 procent slachtbiggen hebt, scheelt bij de huidige prijzen 2 euro per geproduceerde big. Dat is serieus geld.'

Totale opbrengsten

Steenbreker noemt het daarom vanuit bedrijfseconomisch perspectief beter om te kijken naar de totale opbrengsten per gewerkt uur of arbeidskosten per 1.000 euro aan opbrengsten van biggen.