Friese boer werkt aan terugkeer weidevogels

Sinds vijf jaar woont Jan Tjeerdsma samen met zijn vrouw Wendy en hun twee zonen op het melkveebedrijf Feanhoper Greidesicht, net buiten het dorp De Veenhoop, midden op de veenweide en tegen natuurgebied De Kraenlannen aan. Ze melken 103 koeien.

Hoewel de ondernemer een groot hart heeft voor weidevogels, liggen op de 59 hectare grasland geen weidevogelpakketten. Een bewuste keuze. 'Als je aan agrarisch natuurbeheer doet, horen daar regels bij. Ik doe het liever op mijn eigen manier en communiceer goed met de nazorgers en vogelwacht.' Zo appte hij meteen de nazorger uit het dorp of hij een nest wilde opsporen, nadat hij een tureluur had gezien in zijn land. 'Ik ben een paar keer de trekker uitgestapt om het nest te vinden. Maar nesten van de tureluur zijn moeilijk te vinden.'

Tjeerdsma merkt bij enkele collectieven langzaam een verandering in het weidevogelbeleid. 'Binnen pakketten is nog weleens wat te schuiven. Alles natuurlijk in goed overleg.'

Anders kijken

Wendy Tjeerdsma groeide op tegenover de boerderij. 'Door haar merkte ik ineens dat de zwaluwen 's winters weg zijn en hoorde ik de roep van de grutto ook scherper. Ik ging anders naar het bedrijf kijken.'

Zijn vrouw vult aan: 'Een boerenbedrijf runnen is meer dan alleen het melken van koeien. Er vliegen hier vleermuizen, er broeden zwaluwen en we zien veel roofvogels op het land. Het gaat om een cyclus. De boerderij is ook een onderdeel van de natuur. Dat willen we graag aan anderen laten zien.'

Meer variatie

Het waren zijn vrouw en de jagers die Jan Tjeerdsma motiveerden om kruiden- en bloemenmengsels voor weidevogels in te zaaien. 'Dat geeft veel meer variatie dan alleen gras. Bovendien genieten de mensen ervan. Zij vinden dat het er mooi uitziet', stelt Wendy Tjeerdsma.

Jan Tjeerdsma experimenteerde vorig jaar met 5,5 hectare kruiden- en bloemenmengsels, onder andere op een stuk nieuw ingezaaid grasland. 'Tijdens het over de kop halen van een stuk land merkte ik dat er flink wat kieviten op af kwamen. Dat leek mij een goede plek om in te zaaien.'

Op één perceel telde de ondernemer vijftig scholeksters. 'Hoewel ze hier beschut kunnen zitten vanwege de greppels, heb je de aantallen weidevogels zoals vroeger niet. Er is hier predatie van de vos en van roofvogels. Ik heb royaal om gruttonesten heen gemaaid, maar ze hebben het niet gered. Daarom ben ik blij dat ik de grutto vanmorgen weer hoorde.'

Crowdfunding

Toen Tjeerdsma zich oriënteerde op de mengsels, merkte hij een groot prijsverschil. 'Een mengsel voor grutto's kost 800 euro per hectare. Dat vind ik te veel geld. Wij hebben nu mengsels van 400 euro per hectare. De helft hiervan hebben twee jagers en de vogelwacht gefinancierd via crowdfunding.'

De mengsels bestaan onder meer uit wilde cichorei, smalle weegbree, peterselie, wilde peen, luzerne, klaproos en gele mosterd. 'Een prachtig gezicht', vindt Wendy Tjeerdsma. 'Er bleken ook zonnebloemen in het pakket te zitten. Mensen uit het dorp plukten bloemen. Het werkt positief.'

Imago

Naast dat de randen goed zijn voor het imago van het melkveebedrijf en de biodiversiteit, doen de koeien het goed op het kruidenrijk gras. 'Ze zijn niet in melkproductie gezakt. Ze nemen het kuilvoer goed op, met uitzondering van de zonnebloemstengels', zegt Jan Tjeerdsma.

De ondernemer vraagt zich daarom hardop af of hij weer zonnebloemen wil inzaaien. 'Misschien een paar voor het zicht', oppert Wendy Tjeerdsma. Smalle weegbree zou goed zijn tegen slepende melkziekte. 'Maar dat hebben de koeien weinig, dat valt niet op.' De boer was ook benieuwd wat het mengsel met de grond doet. 'Het ligt er goed bij, maar het was ook pas ingezaaid.' Wat hem ook opviel, was dat hij regelmatig uit de trekker moest stappen om de zaden en kruiden te mengen. 'Het ontmengt heel erg.'

Bloemenlint

Dit jaar maakt de ondernemer een bloemenlint langs de sloot van 2 meter breed, uit praktische overwegingen. 'Vorig jaar heb ik een vierkant ingezaaid, maar dat is veel bewerkelijker met het draad zetten.'

Tjeerdsma bereidt zich voor op het weideseizoen. Een van de dingen die daarbij horen, is het verjagen van ganzen, afkomstig uit De Kraenlannen en de Alde Feanen. 'Soms stijgen ze met twee- tot drieduizend tegelijk op. Drie jagers komen hier twee tot drie keer per week langs. Bovendien hebben wij een gaskanon. Vaak gaan we zelf het land in om de ganzen te verjagen. Wij willen rond 10 april de koeien naar buiten doen. Er moet zo veel mogelijk vers gras in de koe, dan hoef ik minder te maaien.'