Obstakels belemmeren opschaling agroforestry

Een gebrek aan zekerheid over rendabiliteit, inpasbaarheid, kennis en competenties maar ook een wat gebrekkig juridisch kader, weinig flexibele steunmaatregelen en het ontbreken van een breed draagvlak vanuit de landbouwsector staan opschaling in de weg.

Om deze barrières weg te werken, is een gezamenlijk actie nodig van onderzoeksinstituten, overheden, (landbouw)bedrijven en consumenten. Dat blijkt uit het doctoraatsonderzoek van Lieve Borremans bij het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) in Vlaanderen.

Biodiversiteit

Bomen leveren heel wat diensten aan de maatschappij: biodiversiteit, koolstofopslag, klimaatmildering, luchtzuivering. Onder landbouwers en beleidsmakers groeide daardoor de afgelopen tien jaar een nieuwe interesse voor agroforestry. Naar deze teeltwijze vindt in Nederland onderzoek plaats in Lelystad.

Het is mogelijk om met agroforestry financieel of bedrijfstechnisch een voordeel te halen, zo blijkt uit eerder onderzoek. Toch verloopt de uitrol van het systeem in de Vlaamse landbouw behoorlijk traag. Tussen 2011 (start van de subsidies) en 2018 is er slechts 130 hectare boslandbouw bijgekomen. Het gaat om zo’n 40 bedrijven. De landbouwsector is blijkbaar afwachtend.

Vijf obstakels

Lieve Borremans bracht in haar doctoraatstudie de verschillende barrières in beeld:
- Gebrek aan kennis en bruikbare instrumenten. Ontwikkelingstraject: investeren in onderzoek en ontwikkeling.
- Onzekerheid over rendabiliteit. Ontwikkelingstraject: creëren van andere verdien- en financieringsmodellen.
- Gebrek aan een eenduidig juridisch kader en flexibele steunmaatregelen. Ontwikkelingstraject: subsidieprogramma en juridisch kader aanpassen en verbeteren.
- Kennis en expertise sijpelt onvoldoende door. Ontwikkelingstraject: inzetten op communicatie en educatie.
- Gebrek aan draagvlak en een gedeelde visie. Ontwikkelingstraject: dialoog en samenwerking tussen de verschillende betrokkenen.

Door het bestaan van deze barrières wordt agroforestry door de meerderheid van de landbouwers op dit moment niet als optie overwogen. De intentie om met agroforestry aan de slag te gaan kan volgens Borremans alleen verhoogd worden wanneer élk van de bovengenoemde ontwikkelingstrajecten wordt geïmplementeerd.