Het landschap dat zijn we samen

Het vingerwijzen naar boer en tuinder neemt langzamerhand zulke vormen aan dat veel mensen en partijen de 'balk in hun eigen oog' niet opmerken en voortdurend wijzen naar de 'splinter' in het oog van de landbouw.

Eens, er moet iets veranderen. Natuur en landschap worden hier en daar verwaarloosd. De insectenpopulatie neemt af, de weide-, akker- en veldvogels hebben het moeilijk en er is sprake van verdroging en achterstallig onderhoud.

Nieuwe natuur

We hebben in Nederland 1.900.000 hectare landbouwgrond en 800.000 hectare natuur. Sinds 1990 is 100.000 hectare landbouwgrond omgezet naar nieuwe natuur en op 100.000 hectare vindt agrarisch natuurbeheer plaats.

Met al die aandacht voor natuur en landschap zou je verwachten dat het op alle fronten beter gaat en toch is dat onvoldoende het geval. De centrale vraag is nu: kun je daar de landbouw eenzijdig de schuld van geven?

Groene ruimte

Met 800.000 hectare is natuur een wezenlijk deel van de groene ruimte. Wegbermen en watergangen komen daar nog bij. Waarom is de kwaliteit van natuur en landschap dan niet verbeterd door aanleg van meer natuur en/of verbetering van het beheer van bestaande natuur?

Hoe staat het met de inspanning van gemeenten, provincies, Staatsbosbeheer, natuurmonumenten, particuliere (groot)grondbezitters en de Landschappen? Wat is hun taak en wat heeft dat opgeleverd?

Zelfs individuele burgers zouden meer verantwoordelijkheid kunnen nemen. Tuinen bevatten steeds meer verharding en minder groen. We kunnen minder autorijden en vliegen en vaker het openbaar vervoer of de fiets nemen. Ook met de eigen consumptie heeft ieder individu invloed op natuur en landschap.

Afleidingsmanoeuvre

Iedereen kan en moet meer doen. En het lijkt alsof het vingerwijzen naar de landbouw een afleidingsmanoeuvre is voor de eigen desinteresse of het eigen falen.

Overigens is het niet allemaal kommer en kwel. De kwaliteit van oppervlakte- en grondwater is sterk verbeterd, de lucht is schoner dan veertig jaar geleden. Het gaat goed met veel vogels, vissen en amfibieën. De landbouw speelt hierbij een positieve rol door een forse afname van het mestgebruik.

Complexer

De teruggang van natuur en landschap is complexer dan we denken. Het is niet alleen de landbouw met zijn gebruik van mest en gewasbescherming, gebrek aan onderhoud of het annexeren van natuur. Ook gemeenten en provincies kunnen meer doen aan natuurvriendelijk berm- en landschapsbeheer.

Natuurorganisaties kunnen beter hun best doen door betere afstemming met de landbouw. Veel boeren willen best meer doen, maar zijn daartoe, vaak vanwege lage inkomsten, niet toe in staat.

In gesprek

Het landschap dat zijn we samen, daar hebben we allemaal invloed op. Laat niet alleen de landbouw opdraaien voor behoud en onderhoud ervan. Ga als overheid, natuurorganisaties, grondbezitters, burgers en landbouw met elkaar in gesprek. Probeer begrip te ontwikkelen voor de marktgerichte positie waarin de landbouw zich min of meer gedwongen bevindt.

Ga samen aan de slag met dat mooie Hollandse landschap. Investeer in de uitvoer van goede plannen en doe ook persoonlijk wat goed is. Dat levert meer op dan elkaar steeds weer de maat nemen.

Zwier van der Vegte
Manager KTC De Marke