Boer moet belevenis consument centraal stellen

Van Berlo sprak woensdag tijdens het drukbezochte afscheidssymposium van ZLTO-directeur Elies Lemkes-Straver in Den Bosch. Het overkoepelende thema was innovatie. Van Berlo's belangrijkste boodschap aan de agrofoodsector: stel de gebruikers van jouw producten centraal. 'Want zij bepalen de uiteindelijke waarde.'

Een succesverhaal vindt de hoogleraar glastuinbouwbedrijf Agro Care, die onder andere snoeptomaatjes op de markt brengt. 'Het bedrijf heeft een omzet van 130 miljoen euro en een nettowinst van 20 procent. En wat maken ze? Zoiets als een tomaat in vier partjes snijden. Natuurlijk smaakt de ene tomaat beter dan de andere, maar ervaart de consument dat ook?'

Verkokerd

Van Berlo noemt de agrarische sector 'verkokerd'. 'Boeren, grote agrofoodbedrijven en consumenten zijn volledig losgekoppeld van elkaar. Dat maakt van boeren vaak grondstoffenleveranciers, bedreven in tegen lage kosten een overvloed aan voedsel produceren. 'Innovatie wordt vooral ingezet om de bedrijfsvoering almaar te verbeteren.'

Dit model is een voedingsbodem voor wantrouwen van de consument, schetst de hoogleraar. Hij adviseert vraagstukken zoals obesitas, dierenwelzijn, maar ook de sociale impact van voedselproductie te vertalen naar nieuwe producten. Innovatie is dan het vliegwiel om meerwaarde te creëren.

Personalized food

'Dan denk ik aan op maat gemaakt voedsel, oftewel personalized food. Voor de ene consument wat meer ijzer in de spinazie en voor de ander een kleiner kropje sla. Dat is allemaal mogelijk als consumenten niet meer voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten.'

Van Berlo's vakgebied is Entrepreneurial Design of Intelligent Systems. 'Waar wij goed in zijn, is nieuwe product-marktcombinaties verbeelden. Met innoveren en ontwerpen gaat de agrarische sector verder komen', voorspelt hij. 'Maar haast is geboden.'

Voedselinnovaties

Voorbeelden van voedselinnovaties ziet de hoogleraar volop. Zoals de 'slaafvrije' chocolade van Tony's Chocolonely of het 'onschuldige' vruchtendrankje Innocent. Hij noemt de ontwikkeling van kweekvlees, maar ook de grote internationale bedrijven die zich aan de markt opdringen, zoals IKEA met de thuisteelt van groente en Amazon die de Amerikaanse supermarktketen Whole Foods inlijft.

'De concurrentie komt vooral uit Azië, Zuid-Amerika en Afrika. Nederland moet veel meer één kweekvijver zijn van voedselinnovaties, waarbij alle partijen samenwerken. ZLTO kan helpen de keten transparant te maken en succesverhalen over eerlijke producten te delen.'

Kampioen duurzaamheid

Ook Lemkes-Straver vindt dat vernieuwende ontwikkelingen en vergaande samenwerkingen nog in de kinderschoenen staan. 'We moeten als sector van 'kampioen efficiëntie' naar 'kampioen duurzaamheid' transformeren. De afgelopen jaren heb ik onder boeren echte Willie Wortels gezien, maar de doorontwikkeling van goede ideeën gebeurt vaak in andere sectoren. En daar gaat ook het rendement naar toe.'