Juiste mengsel kan kunstmest vervangen

In Nederland zijn circa 12,5 miljoen varkens. Die zijn vooral te vinden in het zuiden en oosten van het land. Omdat deze varkenshouderijen relatief weinig grond hebben, zitten ze met een overschot aan mest. Met een optimale nutriëntenkringloop is het probleem te verkleinen.

'We willen in de Achterhoek de nutriënten die er zijn hergebruiken en zo kunstmest zoveel mogelijk vervangen', zegt Kees Kroes van Projecten LTO Noord. 'We willen producten maken uit mest en slib die nodig en gewenst zijn. Belangrijk voor de afzet zijn goede verhoudingen aan stikstof, fosfaat, kali en zwavel.'

Rundveedrijfmest

In de Achterhoek is 88 procent van de grond in gebruik bij melkveehouders. Daarvan is zo'n 80 procent grasland. De veehouders gebruiken rundveedrijfmest als basisbemesting. Met ongeveer 60 kuub in het voorjaar kunnen ze voorzien in de volledige fosfaatbehoefte.

Kroes: 'De veehouders gebruiken daarnaast gemiddeld 160 kilo zuivere stikstof uit kunstmest, wenden in het voorjaar 35 kilo zwavel aan en in de zomer 100 kilo kali op hoogproductief grasland. In het voorjaar dus vooral stikstof en zwavel, in de zomer stikstof en kali. De uitdaging is om mengsels in de juiste verhoudingen te maken.'

Regio

Hoge concentraties aan nutriënten per ton zijn niet nodig als de mengsels in het gebied worden afgezet, legt Kroes uit. 'Een concentratie van 30 kilo mineralen per ton in de regio kan goed. Bij afzet naar akkerbouwers zijn hogere concentraties nodig.'

Het idee is om het project eerst in de Achterhoek van de grond te tillen. Daarna zouden andere delen van Nederland en op termijn Europa aan bod kunnen komen. 'Voor het breed uitrollen van dit project is het wel nodig dat er een vrijstelling komt om de producten als kunstmestvervanger te mogen gebruiken.'

Groot Zevert

Voor het slagen van het project is mestverwerkingscapaciteit nodig zoals Groot Zevert Vergisting in het Gelderse Beltrum. Deze biovergister produceert sinds 2004 biogas op basis van drijfmest.

In het kader van een Europees project voor hergebruik van reststromen is Groot Zevert de eerste grootschalige groene mineralencentrale in Nederland. Daarnaast zijn er in Europa locaties voor nutriëntenterugwinning in Finland, Duitsland (twee), Italië en Engeland.

Grens over

Wageningen University & Research is bij het project betrokken. 'Veel waardevolle grondstoffen, zoals organische stof, stikstof, fosfaat en kali, gaan nu de grens over. Deels moeten boeren die via kunstmest weer aankopen. Met hergebruik van reststromen is dat niet nodig', zegt Oscar Schoumans van Wageningen University & Research.

De strategie is om mineralen uit dierlijke mest terug te winnen en mineralenconcentraten te maken met stikstof en/of kali. De producten zijn op maat te maken voor bepaalde gewassen. Daarnaast produceert Groot Zevert organische stof met een laag fosfaatgehalte.

Watertransport

Door deze werkwijze is er een grote reductie van watertransport mogelijk. Van al het water komt 60 tot 80 procent schoon uit het proces. Dat is geschikt om te lozen op het oppervlaktewater. De reductie van de transportkosten is dan ook de belangrijkste besparing. Kroes: 'Als we de eindproducten voor nul inrekenen, komen we uit op 17 euro per ton varkensdrijfmest aan de poort.'

Schoumans ziet nog wel een probleem. 'Alle producten uit dierlijke mest die stikstof bevatten, vallen onder de wettelijke gebruiksnorm voor dierlijke mest. Dus 170 kilo zuivere stikstof per hectare of bij derogatie 230 of 250 kilo stikstof. Dat is jammer.'

Kostenpost

Ook Wilbert Menkveld van Nijhuis Industries, producent van mestbewerkingsinstallaties, is bij het project betrokken. Hij wijst erop dat bij mestverwerking het transport altijd een grote kostenpost is. 'Met uitzondering van transporteurs zijn er weinig bedrijven die aan mest verdienen. Dat komt omdat 90 procent water is.'

Menkveld benadrukt dat het belangrijk is om producten te maken waar vraag naar is. 'Je moet de achterkant goed regelen. De afzet en de kwaliteit moet je goed waarborgen.' Het voordeel van het project in de Achterhoek is dat de eindproducten in de regio blijven. 'De Achterhoek kan zonder kunstmest, want er zijn mineralen genoeg. Er is een proef in de regio nodig om te laten zien dat de producten goed werken.'