Monumentale boerderij, modern bedrijf

Daniëlle RoebroekIn Zuid-Limburg liggen veel boerderijen met een monumentale status. Deze boerderijen voldoen veelal niet meer aan de huidige tijdgeest, waardoor ondernemen op zo’n locatie niet gemakkelijk is. Maar, provincie en gemeenten willen deze boerderijen wel graag behouden.
Al langere tijd was familie Bruls op zoek naar een nieuwe locatie voor het melkveebedrijf. ‘De uitbreiding van Vliegveld Beek zat in de pijplijn, dat zou gevolgen hebben voor het bedrijf, dus zoeken naar een andere locatie was de enige goede oplossing’, vertelt Bert Bruls. ‘Daarnaast zaten we midden tussen de huizen in het dorp, ook niet echt ideaal.’ De Oost-West-baan kwam er uiteindelijk niet, maar toen Bert in 2000 in de maatschap stapte, werd duidelijk dat het bedrijf alleen levensvatbaar was op een nieuwe locatie.

Rekensom

Na enkele jaren zoeken, samen met de gemeente Beek, was het uiteindelijk de provincie die met het idee voor Hoeve Printhagen kwam. Bruls: ‘Wow, dat is een erg mooie locatie’, was mijn eerste gedachte. Midden tussen de landerijen, in een rustige omgeving, niet meer tussen de huizen én in ons eigen dorp. Het kon toch niet beter? Maar, er moest natuurlijk een rekensom gemaakt worden, want is nieuwbouw niet veel goedkoper dan het renoveren van een oude hoeve?’
‘Ja’, bleek het antwoord, nieuwbouw was goedkoper. ‘Dankzij een EU-subsidie waarmee een gedeelte van de meerkosten van de renovatie werd gedekt, konden we toch de hoeve nieuw leven inblazen.’
Bruls vervolgt: ‘Met de provincie Limburg hebben we erg prettig kunnen samenwerken, beleidsmedewerker Pierre Raeven heeft ons erg goed geholpen. De vergunningprocedure voor de nieuwe stal liep minder soepel. Ik ben acht keer voor de welstandscommissie verschenen om de plannen toe te lichten. Elke keer moest er weer iets anders. Om moedeloos van te worden.’

21e eeuw

En daar zit volgens Bruls het grootste probleem. ‘Gemeenten begrijpen maar moeilijk dat oude, monumentale boerderijen niet meer geschikt zijn voor de bedrijfsvoering van de 21e eeuw. Enerzijds willen ze een oude hoeve graag in ere houden, maar anderzijds snappen ze niet dat ondernemers er ook revenuen uit moeten halen.’
‘Neem bijvoorbeeld de maatvoering van een schuur. In een monumentale schuur kan een akkerbouwer van nu zijn rooier niet meer kwijt, daarvoor is de schuur te klein of te laag. Laat die ondernemer dan een nieuwe schuur bouwen en de oude schuur bijvoorbeeld verhuren aan iemand die er wél iets mee kan. Want de plaatselijke dakdekker kan er waarschijnlijk wel zijn busje, aanhanger en gereedschappen kwijt. Maar dat mag dan weer niet volgens gemeenten, omdat er een agrarische bestemming op het pand zit.’

Ruimere gebruiksmogelijkheden

Gemeenten dienen dus ruimere gebruiksmogelijkheden te creëren voor oude boerderijen. ‘Het onderhoud van oude gebouwen kost meer dan bij nieuwe gebouwen. Geef de boer dan ook mogelijkheden extra inkomsten te genereren. De boer zorgt er per slot van rekening voor dat de oude boerderij behouden blijft voor de omgeving, dat de koeien in de wei blijven lopen. Als gemeenten niets mogelijk maken, zal de boer zo’n oude hoeve uiteindelijk verlaten. Het gevolg? Een vervallen boerderij, geen koeien meer in de wei. Dat willen we toch niet?’
Tips voor boeren in een vergelijkbare situatie heeft Bert zeker. ‘Ik raad ondernemers aan om out of the box te denken. Elke situatie is anders en ook zeker niet overal te vergelijken met die van mij, maar daarom is maatwerk zo belangrijk. Geef op tijd bij de gemeente aan wat je plan is. Sterker nog: maak de gemeente deelgenoot van je probleem. Dat jij als boer een inkomen moet halen uit je bedrijf, vinden ze minder belangrijk. Maar dat jij de boerderij laat voor wat ‘ie is, vertrekt en elders nieuw bouwt, omdat op de huidige locatie geen mogelijkheden meer zijn, trekt de gemeente zich wel aan. Want dan zal de boerderij wellicht verpauperen, de koeien verdwijnen uit het landschap en dat is een aanslag op de omgeving. Dat willen gemeenten niet. Plaats jouw probleem dus ook in een maatschappelijk kader.’