Familie Veelers melkt al 25 jaar met oog voor geit en maatschappij

'Dit is toch genieten', stelt Gerrit-Jan Veelers, terwijl hij vanuit de royale skybox uitkijkt over de verschillende leeftijdsgroepen geiten. De dieren genieten van het luxe strobed waarin ze zich begeven. Van dit uitzicht genieten is er voor Veelers in deze periode echter wel even iets minder bij.

De familie is volop bezig met onder meer het regelen van puntzakpannekoeken van geitenmelk, het maken van bordjes met daarop de tekst 'honden niet toegestaan', het bouwen van een loods en het delen van informatie op sociale media. Al die taken staan in het teken van de open dag op zaterdag 20 september.

Het moet een dag zijn die niet alleen interessant is voor de burger, maar ook voor de boer, geeft José Veelers aan. 'Bijna alles wat met het bedrijf te maken heeft staat hier. Denk aan de producent van de ruwvoerrobot, de KI-service en de voor ons belangrijke politieke partij Boer-BurgerBeweging (BBB).'

Uiteraard is ook het moderne bedrijf zelf te bezichtigen. Met de open dag willen de Overijsselse ondernemers vieren dat ze 25 jaar geleden zijn gestart met het melken van de eerste geiten op het bedrijf. Een bedrijf dat al eeuwen in handen van de familie is.

Onvoldoende omvang

Met 24 melkkoeien, 500 vleesvarkens en 7 hectare grond hadden de ouders van José Veelers een bedrijf van onvoldoende omvang om kostwinning te bieden voor José en Gerrit-Jan Veelers. 'Ik zag dat de kleinere bedrijven in de varkenshouderij vaak goed presteerden. Toch redden ze het niet', vertelt Gerrit-Jan Veelers.

Het melkquotum belemmerde de ondernemers in uitbreiding van aantal melkkoeien. Ze besloten daarom iets compleet nieuws te beginnen: een bedrijf met melkgeiten. In 1998 werd bij de Coöperatieve Belangenvereniging Melkgeitenhouderij Midden Nederland (CBM) – inmiddels overgegaan in Nederlandse Geitenhouders Coöperatie – een afzetcontract gesloten, waarop de bank het bedrijf in Hengevelde wilde financieren.

Om het bedrijf bij de coöperatie aan te sluiten, moesten Gerrit-Jan en José Veelers 250 melkgeiten hebben, zodat er voldoende melk zou worden geproduceerd. De keuze voor de lammeren was een uitdaging, blikt Gerrit-Jan Veelers terug: 'Je kon destijds lammeren kopen voor 50 gulden per stuk, maar ook voor 300 gulden. Je hebt een beperkt budget. Aan de andere kant wil je kwaliteit; ik kom uit de varkensvoorlichting en weet dat kwaliteit zich uitbetaalt.'

Ziektevrije lammeren

Het was de reden om te kiezen voor ziektevrije lammeren van één geitenbedrijf. Omdat de ondernemers hiermee niet aan de 250 geiten kwamen, werd het bedrijf vlak voor de start van het melken aangevuld met geiten van het lammeren leverende bedrijf.

Zo werd een nieuw hoofdstuk aan de familiegeschiedenis toegevoegd. Ook voor Gerrit-Jan Veelers. 'Ik deed op de praktijkschool in het Friese Oenkerk een opleiding tot melkgeitenhouder. In de ochtend- en avonduren probeerde ik die kennis bij de eigen geitenstapel in praktijk te brengen De installateurs van de melkmachine hielden overdag in de gaten of er lammeren waren geboren.'

Destijds werd gestart in een twee keer 24 stands melkstal, met één melkstal voor beide kanten: het zogeheten 'swingover'-principe. Later kreeg iedere kant een eigen melkstal en inmiddels is de stal uitgebreid naar twee keer 54 standen. De melkgeitenstapel is in de loop der jaren gegroeid naar de huidige 1.750 dieren. Er kunnen in totaal 1.800 lammeren staan: 900 lammeren in opfok en 900 bokjes om zelf af te mesten.

Om alle dieren te melken, heeft het bedrijf een melkteam samengesteld. In de ochtend melkt Gerrit-Jan Veelers zelf of doet zoon Clint dat, in de avond gebeurt het melken altijd door medewerkers. Telkens melken twee personen. Een melkbeurt duurt grofweg drie uur: in de ochtend iets langer, in de avond iets korter. Gerrit-Jan Veelers: 'Dieren die niet gemolken mogen worden, houden we apart. Daarbij houden we elkaar op de hoogte met een melkapp.'

Automatisch voersysteem

Het voeren van de dieren gebeurt inmiddels een jaar met behulp van het automatische voersysteem Triomatic van Trioliet, die vier keer per dag alle groepen van het juiste rantsoen voorziet. Zeker in combinatie met het melken bevalt dit goed, merkt Clint Veelers op: 'Op het moment dat de geiten terugkomen uit de melkstal ligt er vers voer aan het voerhek. De dieren gaan direct vreten.'

Daarbij wordt per groep op maat gevoerd. Het meermaals voeren bevordert ook de voeropname en neemt veel arbeid uit handen. 'In het verleden voerde ik altijd één keer per dag. Maar zeker met wat hogere temperaturen kan het gras ook warmer worden en dus minder smakelijk zijn', vertelt Gerrit-Jan Veelers.

De dieren krijgen in de zomerperiode krachtvoer en kuilvoer. Dit laatste wordt altijd verpakt in foliebalen, waardoor er geen kans is op broei. In het voorjaar, als ze opstarten, wordt ook het energierijke bietenperspulp en citruspulp naar behoefte verstrekt.

Nadat het bedrijf als gevolg van een uitbraak van Q-koorts geruimd moest worden, is de aandacht voor fokkerij vergroot. Zo is ook nu weer gekozen voor een ziektevrije geitenstapel en zijn daarna geen geiten of bokken meer aangekocht. Daarbij is van iedere geit de afstamming bekend. De beste geiten worden geïnsemineerd met KI-bokken. De hieruit voortgekomen jonge bokken worden vervolgens ingezet op de eigen lammeren.

Bij de fokkerij wordt vooral geselecteerd op melkproductie en -gehalten. Regelmatig worden van jonge geiten de gehalten bepaald om hierop te selecteren. Verder zijn bouw en robuustheid belangrijk. 'Onze geiten hebben, vergelijkbaar met koeien, meer het MRIJ-type dan het Holstein-type', legt Clint Veelers uit.

Vader Gerrit-Jan vult aan: 'Daarbij letten we scherp op vruchtbaarheid. Geiten die niet meteen drachtig worden, worden uitgesloten voor de fokkerij. Het belang daarvan heb ik in de varkenshouderij geleerd. Die selectie uit zich ook in de fokkerij.'

Eigen fokkerijlijn

Het doel van deze inspanningen is om een eigen fokkerijlijn te fokken, met de ambitie om ook tot KI-bokken te komen. Het fokkerijgebeuren is de grote liefhebberij van Clint Veelers. 'Bij de huidige KI is het aantal topfokkers beperkt, hier mag best wat verbreding in komen. Ik denk dat we hier op termijn met eigen lijnen een bijdrage aan kunnen geven.'

Het belangrijkste doel is echter om te zorgen voor voldoende saldo op het bedrijf. 'De dieren zijn robuust en gaan lang mee. Dit geeft een laag vervangingspercentage en dat draagt, net als productie en vruchtbaarheid, bij aan een goed saldo', stelt Clint Veelers. Gerrit-Jan Veelers vult aan: 'Er lopen hier geiten van tien jaar die volop melk geven. Dat is een kwestie van management, voeding en fokkerij.'

Daarbij vinden de ondernemers imago belangrijk. Een open dag, zoals die op zaterdag 20 september, hoort daarbij. José Veelers heeft een paar jaar op de markt gestaan om het bokkenvlees te promoten. 'De mensen die geitenkaas eten, moeten er goed over nadenken dat ze eigenlijk ook geitenvlees kunnen eten. Zonder bokjes immers geen geitenmelk.'

Imago speelt een rol

Overigens speelt imago al langer een rol. José Veelers: 'Het is een thema waar we al vijftien jaar mee bezig zijn, bijvoorbeeld via de skybox waarin we burgers en klassen uitleg geven over de sector. Destijds kregen we nergens gehoor om ons te ondersteunen. Ik wil niet zeggen dat je met een beter imago de discussie rond gezondheid en omwonenden zou kunnen stoppen, maar dan was het probleem wellicht wel minder groot geweest.'

Ook aan welzijn is gedacht. 'De stal is goed geïsoleerd. Er is volop licht en luchtcirculatie door waaiers. Ook zijn nieuwe elektrische koeborstels geplaatst. Je krijg er misschien geen druppel extra melk door, het is wel goed voor de geit en daarmee het imago', zegt Gerrit-Jan Veelers.

Het imago wordt verder opgepoetst door de omgeving op te waarderen. Zo staan er bloemenranden, terwijl Clint Veelers voor het maaien de percelen afstruint met een drone, om jong wild en nesten van weidevogels op te sporen en te redden.

Daarnaast worden weidevogels gemonitord en houtwallen onderhouden. 'We hebben hier kerkuilen, steenuilen, torenvalken en hermelijnen', vertelt Clint Veelers. Moeder José vult trots aan: 'Ook zie ik veel libellen en andere insecten wanneer ik door de wei loop. Naast van de geiten kunnen we hier ook genieten van de biodiversiteit. Dit draagt ook bij aan een positief imago voor ons en de sector.'