Boomkweker Joost Sterke ervaart meer rust door druppelirrigatie

Als je aan de slag wilt met druppelirrigatie hik je dan niet aan tegen hoge investeringskosten? Deze vraag ligt niet alleen op mijn lippen, maar wordt Sterke ook regelmatig gesteld door ondernemers. Eenmaal aangeschoven in de kantine van zijn kwekerij in het Brabantse Haaren, laat Sterke op een beeldscherm zien hoe HortiTime werkt.

Met dit zelf ontwikkelde onlineregistratieplatform kan hij aantonen dat het voordeliger is om te werken met druppelslangen dan met haspels. 'Het is belangrijk om eerst goed in beeld te brengen hoeveel uren en euro's je kwijt bent met het uitzetten van haspels', vertelt hij. Dit kan de kweker dus met HortiTime, dat inmiddels ook wordt ingezet door zo'n tachtig andere ondernemers.

Je kunt niet alleen uren boeken en verlofuren inspecteren. Het programma biedt ook een duidelijk overzicht waaraan uren worden besteed. 'Zo zochten we uit dat het werken met haspels ons 500 euro per hectare per jaar aan arbeid kostte', legt Sterke uit. 'Omdat de teelt op onze percelen drie jaar duurt komt dit neer op een totale kostenpost van 1.500 euro. Aangezien je aan druppelslangen 1.300 euro per hectare kwijt bent, is dat dus veel goedkoper.'

Sterke heeft op een oppervlakte van 40 hectare buitenteelt, 5 hectare containerveld en 1,4 hectare kas zo'n 250 verschillende soorten heesters staan. Photinia, Prunus, Taxus, Fagus en siergrassen vormen de belangrijkste soorten. De basis van zijn waterinnovatie ligt in de precisielandbouw, een landbouwmethode waarmee hij vooroploopt.

Ideale beginsituatie

Voordat de Brabantse ondernemer zijn percelen driejaarlijks bewerkt, bekijkt hij satellietbeelden uit 2018. Gezien de droogte dat jaar neemt hij die periode als uitgangspunt. 'Je ziet dan echt de oude en vertrouwde vormen en lagen terugkomen in de gronden. Dat is de ideale beginsituatie voor precisielandbouw.'

Sterke vervolgt: 'Vervolgens ga ik op de website van Topotijdreis terug naar 1966, het jaar waarin de ruilverkaveling bij ons in de regio van start ging. We zien dan aan welke knoppen we moeten draaien om tot een gezonde plantengroei te komen, zonder te veel stikstof of fosfaat te hoeven gebruiken.'

De pH-waarde van de grond en het gehalte van organische stoffen zijn belangrijke parameters voor de groei van zijn gewassen. Dit laat de ondernemer zien in een video waarin een bodemscan wordt uitgevoerd. 'Na de scan kunnen we zien of de grondlagen gelijk zijn', vervolgt hij.

'Stel dat er een storende laag is, dan kunnen we die gericht behandelen. Het is belangrijk de percelen zo gelijkmatig mogelijk te krijgen. Daarbij werken we zoveel mogelijk met de natuur mee in plaats van er tegenin. We weten exact welke planten we op welke plek moeten neerzetten', aldus Sterke.

Bovengrondse druppelirrigatie

Het planten gebeurt machinaal en op de centimeter nauwkeurig. De plantgaten worden machinaal geboord met ondersteuning van gps. Hierdoor kan de ondernemer ook het snoeien, rondsteken en ondersnijden gps-gestuurd uitvoeren. Na het meten van het vochtgehalte van de grond worden de druppelslangen aangelegd. Dit gebeurde aanvankelijk ondergronds, maar inmiddels heeft Sterke gekozen voor bovengrondse druppelirrigatie.

'Ben je een aardappel- of uienteler, dan is het handig om slangen onder de grond aan te leggen. Je hebt dan namelijk te maken met eenjarige teelt. Voor ons is het te arbeidsintensief om de slangen na drie jaar te verwijderen. Dit komt doordat de boomwortels om de slangen heen groeien', aldus de kweker.

Sterke kan met de huidige vorm van druppelirrigatie zijn waterafgifte veel beter sturen. Dit is beter voor de teelt en veel duurzamer. 'Een losse haspel geeft een veel te grote hoeveelheid water in één keer', licht hij toe. 'Het gevolg is dat de groei van de planten stokt. Met een sapstroommeter kunnen we de stress van onze planten volgen.'

In grafieken kan Sterke precies zien welke effecten een watergift heeft op zijn planten. 'Ik heb een proef gedaan door drie dagen achtereen om 17.00 uur een gieter met water van 10 graden Celsius over de planten heen te gieten. Je ziet de planten meteen in de stress schieten en dat er diktegroeiremming optreedt. We hebben berekend dat elke keer dat je met een haspel water geeft, de plantengroei met een dag stilstaat.'

Zonnepanelen op water

Verder heeft de ondernemer veel baat bij de zonnepanelen die op water zijn geïnstalleerd. 'Met druppelslangen sproeien we overdag, waardoor we met de drijvende zonnepanelen altijd voldoende stroom hebben', geeft hij aan. 'Dit biedt ons tevens de gelegenheid om de grond wat te koelen, zodat de planten mooi doorgroeien.'

Met de druppelirrigatie kan Sterke, behalve de waterafgifte, ook de temperatuur van de bodem beter sturen. Dit is een must. 'De temperatuur mag niet boven de 25 graden Celsius komen, want dan krijgen de planten onvoldoende water en komt de groei stil te liggen.'

Door water te druppelen van 10 graden Celsius kan hij de temperatuur gericht terugbrengen naar 23 graden Celsius. Sterke: 'Dit is de ideale situatie voor onze planten. Tevens is het voor de schimmeldruk en meeldauwdruk veel beter om het gewas zo droog mogelijk te houden.'

Al met al brengen de gedemonstreerde waterinnovaties de onderneming veel rust, zo besluit Sterke zijn verhaal. 'Met een haspel waren we voorheen altijd in de avond of de nacht aan het sproeien. Toen waren bij ons drie mensen afwisselend 24/7 bezig met de watergift. Nu heeft één persoon die taak, voor een halve dag in de week.'

Daarnaast was het werken met haspels veel risicovoller. 'Ze draaiden in de nacht op 10 bar', legt de kweker uit. 'Stel dat er dan storingen of slangbreuken optreden, dan is de schade niet te overzien. Ter vergelijking: de huidige druppelirrigatie draait op 3 bar. Tot slot is het opruimen van de bovengrondse slangen praktischer en ondervinden onze buren geen hinder van deze innovatie.'