Limburgse melkveehouder ziet natuur als bondgenoot

Het melkveebedrijf van Pustjens is een van de drie inspiratiebedrijven binnen het project Innovatiebedrijven van stichting Natuurinclusieve Landbouw Limburg. 'Ik beïnvloed de natuur niet, ik werk ermee samen', vertelt de 45-jarige ondernemer. Pustjens is nu ongeveer drie jaar bezig met, zoals hij zelf omschrijft, 'meeboeren met de natuur'. Een werkwijze die zich op diverse manieren uit.

Zo is het melkveebedrijf in omschakeling naar biologisch. 'Mijn oorspronkelijke manier van boeren zat daar al dicht tegenaan. Chemische gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest gebruikte ik op mijn land al niet meer. Het hele bedrijf omschakelen, was dus maar een kleine stap. De enige verandering in de bedrijfsvoering zijn de extra administratieve handelingen', licht de Limburgse boer lachend toe.

Op de trekker zul je Pustjens niet snel zien, observeren doet hij daarentegen wel veel. 'In de bedrijfsvoering probeer ik zo min mogelijk te doen, mijn Jersey-koeien doen het meeste werk. Ik meet wel zelf wat de grasgroei per week is. Op basis daarvan bepaal ik wat op stal bijgevoerd moet worden.'

De melkveehouder streeft ernaar de weidegang te maximaliseren. 'Ik probeer diversiteit in het gewas en in de bodem te krijgen en te behouden. Kortom: het aantal uur in de stal minimaliseren en buiten grazen maximaliseren. Het maakt mij gelukkig dat mijn vee niet onder het dak staat, maar dat ik ze in de wei kan zien lopen.'

Op de vraag waarom Pustjens biologisch is geworden, is hij duidelijk: 'Omdat ik niet weet welke invloed chemie heeft op zuivel en het menselijk lichaam. Wat ik wel weet, is dat wanneer het niet gebruikt wordt het ook geen gevolgen heeft. Zelf ervaar ik dat mijn lichaam anders reageert op melk uit de tank dan op melk uit een pak. Dat wil overigens niet zeggen dat ik geen melk uit pak drink. Ik wil de basis van mijn product gewoon zo goed mogelijk hebben.'

Meerdere systemen

Als inspiratiebedrijf wil hij collega's laten zien dat er meerdere systemen voor het houden van melkvee zijn. 'Het is een kansrijk model. Maar het moet wel bij jou, jouw gezin en dan de locatie passen', vervolgt Pustjens. 'En natuurlijk zijn er uitdagingen. Denk aan de weersomstandigheden. Die beïnvloeden de dagdagelijkse grasproductie. En daar ben ik sterk afhankelijk van.'

De ondernemer probeert zich zoveel mogelijk te weren tegen de weersomstandigheden. 'Bijvoorbeeld door te zorgen voor diversiteit in de gewassen, zodat de bodem een beter bufferend vermogen heeft. Ook door een betere veerkracht krijg je betere graszoden. Ik luister en kijk wat de bodem nodig heeft. Ik voed het bodemleven, en analyseer wat ik mis in diversiteit van gras. Dat zaai ik dan bij.'

Deze manier van boeren is volgens Pustjens een kwestie van ervaren. 'Het is trial-and-error. Ik moet uitproberen wat op deze grond en mijn bedrijf werkt. Je krijgt ieder jaar meer vertrouwen. Maar ieder jaar gaat ook wel iets mis. Ik gun mezelf de ruimte. Geen enkel jaar is het hetzelfde', licht de agrariër toe.

Het meest trots is de Limburgse boer op zijn koeien. 'Hoe zij het doen, hoe zelfredzaam ze zijn. Een jersey spiegelt enorm. Wanneer je onvoldoende kwaliteit of kwantiteit aanbiedt, reageren ze meteen in de melk. Ze beschermen zichzelf en produceren vervolgens minder. De vitaliteit van pasgeboren kalveren is enorm', vertelt Pustjens. 'Ik heb dit ras gekozen vanwege het graas- en kuddegedrag.'

Boer Jakob

Pustjens levert de melk aan Royal FrieslandCampina. Een deel wordt verwerkt tot kaas, en onder de naam Boer Jakob verkocht aan consumenten. 'De waardering van mensen die jouw product rechtstreeks afnemen, zorgt voor een mooie en positieve balans ten opzichte van de waardering die je krijgt van de overheid', stelt de melkveehouder.

In de komende jaren wil Pustjens inzetten op verdere verbreding en meer biodiversiteit. Er wordt geëxperimenteerd met het inpassen van struiken en het combineren van verschillende diersoorten. 'Denk aan melkvee, vleesvee en kleinschalig, mobiel pluimvee. Ook werk ik aan een zonnepark, met dubbelgebruik van land: de koeien kunnen grazen onder de panelen. En die panelen wekken niet alleen energie op, ze zorgen ook voor minder hittestress en betere grasgroei.'

In samenwerking met een Amerikaanse universiteit haalt Pustjens kennis op over dit zogenoemde zonnebosconcept. Daarnaast wil de ondernemer met een omgebouwde SRV-wagen in de toekomst melk aan huis verkopen. 'Als moderne melkboer in de korte keten.'

Als inspiratiebedrijf wil Pustjens zijn kennis en ervaring actief delen met collega's. Hij staat open voor contact met boeren die willen leren of samen stappen willen zetten in de richting een natuurinclusieve bedrijfsvoering. Via bijeenkomsten, sociale media en gesprekken op het erf wil Pustjens anderen inspireren en ondersteunen, of het nu gaat om weidegang, plantdiversiteit of waterbeheer.

'Boeren die dicht op de natuur werken, lopen juist meer risico als ze niets veranderen', zegt de ondernemer. 'Daarom nodig ik iedereen uit om mee te denken, vragen te stellen en vooral te doen. De bodem is het begin, maar delen is de sleutel tot vooruitgang.'