Hoe een chatbot een akkerbouwer op het goede spoor kan zetten

Kunstmatige intelligentie (AI) is bijna niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Ook voor boeren en tuinders biedt AI kansen, als je de techniek maar slim gebruikt en ‘je eigen koppie’ erbij houdt. Akkerbouwer en ChatGPT-ervaringsdeskundige Herman Pieter Prangsma vertelt.

Hoe+een+chatbot+een+akkerbouwer+op+het+goede+spoor+kan+zetten
© Job Hiddink

Prangsma pakt zijn telefoon uit zijn broekzak, opent de ChatGPT-applicatie en schiet een close-upfoto van een tarweaar. Vervolgens vraagt de Gelderse akkerbouwer aan de app of deze een inschatting kan maken van de tarweopbrengst. Het duurt op dat moment nog zeker zes weken voordat het gewas wordt geoogst.

ChatGPT is een door OpenAI aangeboden dienst. Het is een vorm van generatieve AI, die onder meer teksten kan schrijven en complexe vragen kan beantwoorden. De dienst is te gebruiken als chatbot die dialogen simuleert. Andere bekende voorbeelden daarvan zijn Gemini, Copilot en Meta.

De app denkt kort na over de vraag, gaat aan het rekenen en komt op een korrelopbrengst van tussen de 7,5 en 9 ton per hectare uit. De tarweteler voegt een overzichtsfoto van het perceel toe. ChatGPT ziet op basis van de twee geüploade foto's geen duidelijke ziekteverschijnselen op het vlagblad of de aar en mikt op 450 tot 550 aren per vierkante meter. Qua minpunten zijn onderin wat gele en afgestorven bladeren te zien door een mogelijk stikstoftekort of stress door droogte.

Ik heb ergens een gedachte over; wordt dat ondersteund of spreekt ChatGPT dat tegen?

Herman Pieter Prangsma, akkerbouwer in Ede (GD)

Prangsma experimenteert nu ruim een halfjaar met ChatGPT en blijft telkens positief verrast over de resultaten, ook over de inschatting van de tarweopbrengst. 'Als ik zelf een inschatting moet maken en het aantal korrels per aar tel, kom ik ongeveer op dezelfde opbrengst uit.'

Daarnaast lijkt de constatering over de droogtestress ook terecht te zijn. 'Door het droge voorjaar zie je hier dat de wintertarwe wat aan de korte kant blijft, ondanks dat dit gewas diep wortelt en de gronden hier nog relatief goed vocht kunnen vasthouden', legt Prangsma uit.


Akkerbouwer Herman Pieter Prangsma telt het aantal tarwekorrels in de aar.
Akkerbouwer Herman Pieter Prangsma telt het aantal tarwekorrels in de aar. © Job Hiddink

De akkerbouwer boert middenin de Ginkelse Heide, een natuurgebied tussen Arnhem en Ede. Dit gebied ligt tussen twee stuwwallen in. 'Door een leemlaag onder de bouwvoor is het vochthoudend vermogen hier beter dan op de meeste andere lichte zandgronden. We spreken hier ook wel van een groene oase', beschrijft Prangsma.

Daarmee doelt hij ook op de diversiteit van het heidegebied. 'Open vlaktes, bomen, akkerranden, herten, reeën en gevogelte. Je ziet het hier allemaal.' Het bouwplan is behoorlijk extensief met snijmais, wintertarwe, erwten, gras en akkerrandenbeheer op een areaal van in totaal 55 hectare.

Tot een aantal jaar geleden stond het akkerbouwgedeelte in dienst van de toenmalige vleesveetak. Met die combinatie kon Prangsma zijn brood goed verdienen. Noodgedwongen moest hij zijn vleeskoeien wegdoen en is hij 40 hectare grond kwijtgeraakt. Over het hoe en waarom wil hij liever niets zeggen.


Verdienmodel grote uitdaging

Volgens Prangsma is het, met name door het extensieve bouwplan, een grote uitdaging om een goed verdienmodel te realiseren op zijn bedrijf. En dat geldt zeker voor de lange termijn. Het is de kunst om de extensieve gewassen zo effectief mogelijk te telen, via een teeltwijze met een zo'n hoog mogelijk rendement en een doordacht gebruik van middelen, tijd en arbeid, rekening houdend met de omgeving waarin hij boert.

AI helpt de akkerbouwer om dichter bij dit doel te komen. Prangsma: 'Ik hoorde bij mijn werk als domeintrekker bij Collectief Natuurinclusief steeds meer mensen enthousiast vertellen over de ChatGPT-applicatie. Afgelopen najaar dacht ik: 'Laat ik het zelf ook eens installeren', want ik werd nieuwsgierig.'

Nu gebruikt de ondernemer het al best veel, vooral als sparringpartner. 'Ik merk dat het cruciaal is dat je je eigen brein er altijd goed bij blijft gebruiken, want ChatGPT heeft het niet altijd bij het rechte eind en de antwoorden zijn ook niet in beton gegoten.'

Prangsma vergelijkt het gebruik van de chatbot met een melkrobot. 'Die robot vrijwaart veehouders ook wel van enige plichten, maar ze kunnen niet straffeloos twee dagen van huis. De boer moet altijd zelf blijven meekijken en 'in control' zijn over de data die de robot laat zien. Daarbij moet je oog hebben voor de koeien. Komen de data wel overeen met wat je ziet en merkt aan de dieren? AI is dus echt een hulpmiddel', benadrukt hij.


ChatGPT vertelt over de akkerkruiden die op het perceel aanwezig zijn.
ChatGPT vertelt over de akkerkruiden die op het perceel aanwezig zijn. © Job Hiddink

Vragen die hij aan ChatGPT voorlegt, gaan volgens Prangsma over zaken die je als boer of tuinder door ervaring vaak zelf al weet. Toch is het interessant en leerzaam om te zien met welk antwoord en welke suggesties AI komt. 'Ik heb ergens een bepaalde gedachte over; wordt dat ondersteund of spreekt ChatGPT dat tegen? Het houdt je een spiegel voor en zet je aan het denken.'


Prangsma noemt een aantal voorbeelden waarbij hij gebruikt heeft gemaakt van AI. Zo heeft hij afgelopen voorjaar al het dieselverbruik voor grondbewerking in kaart gebracht. Samen met ChatGPT, naar eigen zeggen ook wel 'AI-hulp met boerenverstand', zijn alle cijfers verwerkt. Daaruit blijkt dat het brandstofverbruik uitkwam op 9,5 liter diesel per hectare per bewerking, goed voor ongeveer 25 kilo CO2-uitstoot per hectare.

Volgens ChatGPT zit het bedrijf van Prangsma daarmee onder het niveau van gangbare bouwlandpraktijken, waarbij gemiddeld 40 tot 54 kilo CO2 per hectare wordt uitgestoten. 'Zonder AI had ik dat niet geweten. Het gaat me niet zozeer om de CO2-uitstoot. Maar het geeft me wel een mooi inzicht in het dieselverbruik en of ik daarin nog wat kan besparen of dat ik dus al aan de onderkant zit', beredeneert hij.


AI als onafhankelijk orgaan

Bij het tweede voorbeeld benoemt Prangsma het voordeel van de rol van AI als onafhankelijk orgaan. De ondernemer vroeg ChatGPT met een spuitadvies voor mais te komen. Hij wilde afgelopen voorjaar met de kleinst mogelijke dosering in een vroeg stadium spuiten tegen onkruid en daarbij het milieu zo min mogelijk belasten. Ook gaf hij mee dat hij werkt volgens de principes van niet-kerende grondbewerking.

Daar rolde een compleet advies uit. 'Dat was helemaal geen gek voorstel en een groot voordeel is dat bij mijn weten AI niet is gebonden aan bepaalde merken, dus wat dat betreft zou het advies onafhankelijk moeten zijn', zegt Prangsma. 'Het heeft in ieder geval een onafhankelijk karakter.'

Door vervolgens dezelfde vragen voor te leggen aan zijn teeltadviseur, kan Prangsma betere overwegingen maken in zijn bedrijfsvoering. Meerdere voorstellen komen naast elkaar te liggen. Bij ChatGPT is het voordeel dat de app meteen een goed overzicht laat zien. 'Loop je vast in je hoofd omdat je over een bepaalde keuze twijfelt? Schakel dan ChatGPT in. Die zet snel zaken op een rijtje.'


De stand van wintertarwe begin juni op een perceel op de Ginkelse Heide, een natuurgebied tussen Arnhem en Ede.
De stand van wintertarwe begin juni op een perceel op de Ginkelse Heide, een natuurgebied tussen Arnhem en Ede. © Job Hiddink

Prangsma verwacht niet dat teeltadviseurs de opkomst van AI als bedreiging zien. 'Maar ChatGPT is wel goedkoper. Voor een abonnement betaal ik 20 euro per maand. Het uurloon van een teeltadviseur is een stuk hoger', knipoogt de ondernemer. 'AI en een teeltadviseur kunnen elkaar versterken. Zelf zou ik ook nooit afscheid willen nemen van de adviseur. Als boer of tuinder ben je gebaat bij goede en langdurige relaties. Die moeten we niet schaden.'

Daar komt bij dat AI constant gevoed moet blijven door de input die mensen leveren. 'ChatGPT komt niet met nieuwe informatie, dus aan ons de taak die input up-to-date te houden. Anders zou de app dezelfde info blijven rondpompen', licht Prangsma toe.

Overigens geeft de akkerbouwer toe dat hij zelf ook helemaal niet zo 'van de computers' is, maar dat ChatGPT door zijn gebruiksvriendelijkheid gemakkelijk is te interpreteren. Zowel op de laptop als met de app op de telefoon. Daardoor is het volgens hem ook voor collega-telers een kleine stap om er voorzichtig mee te beginnen.

'Als je bijvoorbeeld aan de slag wilt met strokenteelt op een van je percelen, kan AI je helpen met een goede indeling en een geschikte vruchtopvolging voor meerdere jaren. Je kunt ChatGPT ook vragen rekening te houden met bepaalde aaltjes en je kunt constant bijsturen. De applicatie is alleen al als startdocument geschikt', aldus Prangsma.


Akkerbouwer Herman Pieter Prangsma in het Gelderse Ede.
Akkerbouwer Herman Pieter Prangsma in het Gelderse Ede. © Job Hiddink


Bedrijfsgegevens

Akkerbouwer Herman Pieter Prangsma verbouwt op de Ginkelse Heide in Ede snijmais, erwten, wintertarwe en gras op een totaalareaal van 55 hectare. Ook heeft hij een deel van het bouwplan ingericht voor akkerranden of een andere vorm van agrarisch natuurbeheer. Naast zijn akkerbouwbedrijf is de Gelderlander domeintrekker bij Collectief Natuurinclusief. Voorheen was Prangsma ook vleesveehouder.

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Donderdag
    23° / 12°
    5 %
  • Vrijdag
    26° / 12°
    5 %
  • Zaterdag
    27° / 15°
    20 %
Meer weer