Dierwaardigheid vraagt om meer onderzoek

De complexiteit van dierwaardigheid in de praktijk wordt vaak onderschat, stelt lector Wiepk Voskamp van Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Zij geeft leiding aan het nieuwe lectoraat Dier en Omgeving, dat dinsdag van start is gegaan met het symposium 'Naar één routekaart dierwaardigheid voor alle diergroepen'. Gezien de onderzoekvragen ligt er nog volop werk voor het lectoraat.

Het uitgangspunt voor dierwaardig omgaan met vee is in grote lijnen helder. De Raad voor Dierenaangelegenheden stelde een definitie van zes principes: erkenning van intrinsieke waarde en integriteit van dieren, goede voeding, omgeving en gezondheid, mogelijkheid voor natuurlijk gedrag en een positieve emotionele toestand. Via amendementen leidde de definitie tot een aanvullende opdracht: een dier mag geen pijn lijden of letsel ondergaan zonder een redelijk doel.

Veel overleg

Als het gaat om de uitvoering van de wettelijke verplichting voor 2040 in de praktijk, wordt het ingewikkeld. Dat merkt ook beleidsmedewerker dierenwelzijn Kirsten Floris van het landbouwministerie. Haar afdeling is de laatste jaren gegroeid van vijftien tot dertig medewerkers. De uitwerking vraagt veel overleg met verschillende partijen uit de veehouderij, en zeker ook met ngo's die opkomen voor dierenwelzijn.

'Ik weet dat er boeren zijn die het niets vinden dat we met ngo's overleggen, maar het is beter dat wel te doen', vindt melkveehouder Amber Laan. 'Je kunt er met de maatschappelijke ontwikkelingen niet meer omheen. Er blijven verschillen, maar soms zit je meer op één lijn dan je verwacht.' Laan ervoer dat bij het opstellen van de routekaart Dierwaardige Melkveehouderij.

De melkveehouder werkte namens het Hollands Agrarisch Jongeren Kontakt mee aan het opstellen van de routekaart, net als de Nederlandse Zuivelorganisatie, LTO Nederland, de Nederlandse Melkveehouders Vakbond, Dutch Dairymen Board en de Dierenbescherming. 'Zo hebben we een breedgedragen koers kunnen vaststellen.'

De routekaart is de input vanuit de melkveesector voor het Convenant dierwaardige veehouderij. 'We hopen dat onze routekaart zo breedgedragen is dat het ministerie er niets meer aan verandert', schetst Laan. Tot vorige week werd verwacht dat het convenant 1 juli rond zou zijn. De kabinetscrisis kan roet in het eten gooien, maar de hoop is dat het niet tot lang uitstel leidt.

Praktische uitwerking

Het belang van de dialoog tussen alle betrokken partijen uit bedrijfsleven, onderzoek, onderwijs en maatschappij voert de boventoon op het symposium. Toch blijkt ook dat er nog volop vragen leven over de praktische uitwerking.

Het gaat veehouders vooral om huisvesting. Dat vraagt langetermijninvesteringen die, als ze nu nodig zijn, eigenlijk al moeten inspelen op de onbekende eisen in 2040. Bij de melkveehouderij is het kalf bij de koe houden zo'n vraag. Die speelt ook bij Laan zelf.

'Wij moeten op korte termijn de stal vernieuwen. We weten nu nog niet hoe dat gaat werken met kalveren in de stal, maar ik wil eigenlijk een stal hebben die in de toekomst zo is om te bouwen dat ik aan die eis kan voldoen', legt Laan uit. Ze heeft nog geen zicht op een oplossing. 'Ik zie te veel voorbeelden van boeren die weer stoppen met kalveren bij de koe. Maar ik kan ook niet tot 2040 wachten met de bouw van de stal.'

Wel groeit de nog kleine groep melkveehouders die kalveren bij de koe houdt. 'De melkveehouderij is diverser geworden en daardoor is er ook niet één oplossing meer voor elke boer', reageert Voskamp. 'Boeren met verschillende bedrijfsmodellen kunnen van elkaar leren. Ze moeten wel zelf bepalen welke oplossing het beste past.'

Breed onderzoeksgebied

Het lectoraat Dier en Omgeving beperkt zich niet tot alleen dierwaardigheid of melkveehouderij. Bouwen aan natuur- en klimaatinclusieve systemen met aandacht voor het welzijn van mens en dier is het uitgangspunt. Naast alle veehouderijsectoren vallen ook recreatiedieren (inclusief huisdieren) en wilde dieren onder het lectoraat.

De meerwaarde daarvan is dat het meer interactie oplevert dan je zou verwachten. Via onderzoek naar hittestress bij Heck-runderen bij de Oostvaardersplassen bijvoorbeeld. Vanuit de melkveehouderij leerden de 'wildonderzoekers' dat koeien gaan staan om af te koelen.

Andersom namen melkveehouderijstudenten de techniek over om de hittestress bij Heck-runderen te meten. De constatering dat de Heck-runderen in verhouding de meeste hittestress ervaren in het voorjaar en de herfst leidt ook tot nieuw onderzoek bij melkkoeien.