Zorgboer Hoogenboom: 'Bij de dieren worden de kinderen weer rustig'

'Weet je wat deze groep nodig heeft? Ruimte.' Stelliger dan Bert Hoogenboom over de heilzame werking van zorglandbouw vind je het bijna niet. Hij wijst om zich heen op het erf van de voormalige paardenboerderij in het Zuid-Hollandse Hazerswoude-Dorp.

'Alle kinderen die je hier ziet, gaan om allerlei redenen niet naar school. Na een paar maanden, soms een paar jaar, zijn ze er klaar voor. Dan willen ze ook naar school, vrienden maken en wat leren', licht de zorgboer toe.

Hoogenboom bestiert met zijn vrouw en volwassen kinderen twee zorgboerderijen die allebei Swaenensteyn heten. Begonnen is alles in Zoetermeer, in de boerderij van Hoogenbooms schoonfamilie. 'Wij konden de boerderij overnemen van mijn schoonvader op voorwaarde dat ik de boerderij Swaenensteyn zou noemen. Dat vond ik een kleine moeite', zegt de ondernemer.

Nu werken de vier kinderen van Hoogenboom en zijn echtgenote Adriënne als vennoten in het zorgbedrijf. Samen bieden zij met een staf van 98 mensen over de twee locaties aan ongeveer 150 kinderen zorg op maat. Zes dagen per week, buiten en binnen.

Zelf komt de ondernemer van een boerderij in het Utrechtse Oudewater, die zijn oudere broer heeft voortgezet. Bert Hoogenboom ging het bedrijfsleven in, maar begon rond zijn vijftigste met de zorgboerderij in Zoetermeer. Noem 't een roeping.

In 2016 kocht de zorgboer de locatie in Hazerswoude-Dorp. 'De paarden en andere anderen dieren die je ziet, zijn er om in contact te komen met de kinderen', legt hij uit. 'Hoezeer ze de kont tegen de krib gooien, bij de dieren worden ze rustig en willen ze praten.'

Omzet van 450 miljoen euro

Uit onderzoek van Wageningen University & Research blijkt dat de zorglandbouw een omzet heeft van 450 miljoen euro op 1.300 bedrijven. Die bedrijven vangen ongeveer 36.000 mensen op van alle leeftijden. De onderzoekers concluderen dat nieuwe starters in zorglandbouw steeds vaker ondernemers zijn met een zorgachtergrond en geen agrariërs. Dat kan komen omdat de zorgzwaarte van de cliënten steeds meer toeneemt.

Kinderen bij Swaenensteyn hebben een voorzichtige benadering nodig. Sommigen hebben ADHD, autisme, angststoornissen, hechtingsproblematiek of een leerachterstand, anderen hebben een moeilijke thuissituatie of faalangst.

Hoogenboom duidt naar een opgewekt meisje: 'Sommige kinderen hebben verschrikkelijke dingen meegemaakt. Dat dragen ze jaren mee.' Alleen kinderen die een gevaar zijn voor zichzelf of anderen, kunnen geen plaats krijgen.

Een jongen in een rode trui wil alleen maar op de trampoline. Trots laat hij aan iedereen zien welke kunstjes hij kan. Dat hij eigenlijk bij een activiteit in de paardenbak moet zijn, negeert hij stoïcijns.

'Kom op, ik weet dat je het kunt', probeert een medewerker de jongen te overtuigen. Terwijl hij door springt, komt ze geregeld kalmpjes terug met dezelfde boodschap. 'Hij gaat wel', zegt Hoogenboom geruststellend. 'Hij zal toch echt moeten meedoen. Dat hoort erbij. Als je deze kinderen ingevulde tijd geeft, dan valt er weinig te kiezen.'

Daarmee raakt de zorgboer de kern van Swaenensteyn: er moet iets worden bereikt. 'Alle kinderen moeten weer naar school. Dat is de harde doelstelling. Daarvoor krijgen we ook betaald. Dit is geen kinderopvang of vrijetijdsbesteding om ouders rust te geven.'

Zo'n 90 procent van het personeel heeft een speciale training. 'We doen alles zelf', zegt Hoogenboom. 'Er zijn orthopedagogen, jeugdzorgmedewerkers, een remedial teacher, een regiebehandelaar en wij kunnen hier zelf basis-ggz aanbieden. Wij mogen ook sommige diagnoses stellen en behandelen.'

In een schuur is een schoolklasje, waar vijf kinderen kijken naar het Jeugdjournaal. Een puberjongen met een verstandelijke beperking wordt zachtmoedig naar een aparte ruimte gebracht. Het nieuws grijpt hem aan. Later wordt in de klas een-op-eenonderwijs gegeven.

Paardenmeisjes

Twee blonde paardenmeisjes halen IJslandse paarden uit een weiland voor een wandeling over het terrein. Je ziet er niets aan, maar ook zij gaan niet naar school. Terwijl hij hen nakijkt, peinst Hoogenboom: 'Dit is het voordeel van zorglandbouw. Wat moet je als je ADHD hebt en je woont tien hoog in Den Haag?'

De zorgboer vervolgt: 'Niet lang geleden had ik hier een jongen van vijftien, die was niet vooruit te branden. Kon 's ochtends zijn bed niet uitkomen, had nergens zin in. Alleen hier op de graafmachine rijden vond hij leuk.'

'In een helder moment is een begeleider eens met een bedrijf in het dorp gaan praten of die jongen daar stage kon lopen. Bingo. De ondernemer was zo enthousiast. Hij belde of ik niet meer van dat soort jongens had. Nu gaat die jongen elke ochtend vroeg op de fiets en staat hij om half 7 voor de bedrijfspoort.'

Op zichzelf aangewezen

Maar hoeveel de kinderen ook tot rust komen, buiten de hekken zijn ze op zichzelf aangewezen. 'Wat wij hier ook doen, als de thuissituatie niet verandert, heb je er niets aan', benadrukt Hoogenboom.

Je moet de kinderen van Swaenensteyn ook weer niet te veel verbijzonderen. 'Op de gewone basisschool gebeuren ook rare dingen', zegt de zorgboer. 'In de samenleving is geen plaats meer voor kinderen die meer aandacht nodig hebben dan gemiddeld.'