Natuur als 'bijproduct' krijgt aandacht op demodag Biodiversiteit en Techniek

Poprock uit de jaren zestig en zeventig galmt al vroeg over het terrein van landgoed De Boom en de weilanden van vijf naastgelegen boeren in het Utrechtse Leusden. Bezoekers van de demodag Biodiversiteit en Techniek druppelen het terrein op terwijl de dag opwarmt.

De demonstratiedag is een initiatief van Boerennatuur Utrecht Oost, Boerennatuur Veluwe en Cumela. Meer dan dertig bedrijven presenteren zich daar, variërend van loonwerkers, machinebouwers en -verkopers tot bedrijven en organisaties die zich bezighouden met natuurbeheer.

'Vroeger was natuur een bijproduct van het boeren', blikt wethouder Jan Kramer van Leusden terug bij de opening van de demodag. 'Door intensivering en schaalvergroting werd dit steeds minder vanzelfsprekend. Het is goed dat vandaag natuurbeheer en boeren samenkomen. Ik zie jonge boeren met kennis van kunstmatige intelligentie in hun gereedschapskist en oude boeren met ervaring in die van hen. Laten we deze gereedschapskisten samenbrengen, waarbij de leermeester soms de leerling kan zijn.'

Kleine plukjes boeren, ambtenaren, waterschapsmedewerkers en loonwerkers lopen de hele dag over de velden. Allemaal hebben ze iets van doen met het buitengebied. Het is – zeker bij de eerste en laatste categorie – vooral een mannendag. Met afgeknipte spijkerbroek, stevige werkschoenen en een praktische blik bij de machines zijn ze goed te herkennen.

Sommigen maken er een vader-zoondag van, er zijn zelfs een paar opa's en oma's mee om op het kleine nageslacht te passen. Dat neemt niet weg dat in de zon rondlopen over het uitgestrekte terrein terwijl papa praat over een mooie machine zwaar is voor de kleintjes. 'Papaaa, ik wil naar hui-uis', klinkt het uit de mond van een klein kereltje in een geel hemd.

Bij een kleine radiografisch bestuurbare werktuigdrager op rupsbanden vraagt een boer naar de instellingen voor de maaihoogte. 'Je zit natuurlijk met het bodemleven waar je aan wilt denken.' Arjan van den Vendel, eigenaar van ELM dat de machines verkoopt, kan de ondernemer geruststellen. Alles is instelbaar.

'De insporing is nihil', geeft Van den Vendel aan. 'Het maaien met de balk is daarbij ook nog beter voor de natuur dan maaien met schijven.' De rode minitank is speciaal gebouwd voor werk op plasdraslanden.

Wat verderop zitten, comfortabel onder een tentdak, de mannen van Geodrone. De drone wordt door het Collectief Eemland gebruikt voor de opsporing van eieren in de wei. De camera kan nesten herkennen door de koppeling van beelden aan kunstmatige intelligentie. Door deze manier van speuren op beeld kan het collectief de hele dag eieren zoeken. Andere drones werken met warmtecamera's, maar volgens het Collectief Eemland is hun drone effectiever.

'Alle boeren maaien ongeveer tegelijkertijd. Wij krijgen dus een piek aan vragen om te vliegen voor het maaien. Als we alleen 's ochtends of 's avonds kunnen vliegen, gebruikelijk bij gebruik van warmtecamera's, kunnen we minder vragen afhandelen. We zouden dan dus ook minder nesten vinden', legt gebiedscoördinator Wilhelm Bos van het Collectief Eemland uit.

Nesten herkennen klinkt al mooi, maar de ambities reiken verder. 'Er is een camera op de markt die ook de eieren kan herkennen', vertelt Bos. 'Daarmee kun je zien of ze van een kieviet of grutto zijn bijvoorbeeld. Die kost wel 43.000 euro, maar daar zijn subsidies voor.' Zijn collega Lars Dubbeldam grijnst: 'Efficiency mag wat kosten in de weidevogelbescherming.'

Het collectief wil alle data naar de gps van de trekker kunnen sturen, zodat de boer om de nesten kan rijden. Dan hoeft niet eerst een zoeker van een collectief de nesten te markeren. Het wordt namelijk steeds moeilijker voldoende vrijwilligers te vinden die willen zoeken.

3-0 achter

'Dacht ik het perceel op te kunnen rijden om te maaien, was het zaterdag met die regen weer helemaal nat.' Een oudere boer bespreekt bij proefveldjes kruidig grasland de penibele weersituatie met een kennis. 'Tja', zegt zijn gesprekspartner, 'dan sta je meteen weer 3-0 achter.' De heermoes in de proefvelden kan de oudere boer ook niet bekoren. 'Dat is bij ons ook een van de uitdagingen. En naarmate de jaren vorderen wordt de uitdaging steeds groter', zegt de ander.

Een jonge boer is wel geïnteresseerd in een grote vierkante metalen doos op kleine profielbanden. Het blijkt een schoffelrobot te zijn. De machine kan wieden met een laser, maar ook met gewone schoffels. Naarmate de robot vaker over het land gaat, leert hij steeds beter wat onkruid is en wat niet. 'Je moet wel kunnen programmeren', zegt de boer lichtelijk bezorgd. 'Nee hoor', is het geruststellende antwoord van de voorlichter, 'dat doen wij allemaal.'

Ondertussen wordt bij de stand van Michelin gediscussieerd over het nut van de extra brede lagedrukband. Een boer is niet overtuigd van het verkoopverhaal. 'Ik doe liever een minder brede band en weinig luchtdruk. De gewichtsbesparing vind ik een voordeel ten opzichte van een grote brede band.'

Het blijft de hele dag overzichtelijk op de demodag. Of de duizend bezoekers waar organisator Hans Veurink op hoopt worden gehaald, valt te bezien. Maar ze zijn een eind gekomen.