'Nieuwe initiatieven biobased gaan voorbij aan bestaande vezelverwerkers'

Dun Agro in het Groningse Oude Pekela teelt en verwerkt anno 2023 1.350 hectare vezelhennep. Volgens directeur Albert Dun is zijn fabriek met relatief eenvoudige ingrepen op te schalen naar een verwerkingscapaciteit van 5.000 hectare. De overheid wil biobased bouwen aanjagen en daarvoor lopen meerdere initiatieven die 'nieuwe' ketens willen opzetten. 'Deze ketens bestaan al, maar daar wordt aan voorbijgegaan door nieuwe initiatieven.'

'Wij betalen onze boeren 1.350 euro per hectare, maar het gewas is niet concurrerend met graan'

Albert Dun, directeur Dun Agro

Waarom informeren deze initiatiefnemers niet bij bestaande verwerkers?

'Naar mijn idee zijn deze groepen vooral bezig met hun eigen belang. Ze worden gefinancierd door de overheid, maar krijgen geen subsidie als ze melden dat er al bestaande biobasedketens zijn. Dat is de omgekeerde wereld.

'Hierdoor wordt ook veel energie gestoken in het schrijven van rapporten met onjuiste informatie. Dat geeft een verkeerd beeld van de werkelijke situatie. Betrek juist partijen als ons erbij om de versnelling naar meer biobased bouwen sneller en succesvoller in te zetten.'

Voor meer biobased is forse opschaling nodig?

'Ja, om als verwerker om te schakelen naar een productie voor volledig biobased grondstoffen, is een minimale verwerkingscapaciteit van 5.000 hectare nodig om het rendabel te maken. Dan zou er wel een jarenlange afzetgarantie moeten worden gerealiseerd.

'Is die er niet, dan moeten we werken met meerdere ploegen. In een bouwcrisis kunnen we dan terugschakelen naar minder ploegen of omschakelen naar een ander afzetkanaal. De fabriek moet blijven draaien. Een fabriek kan je niet puur inrichten voor biobased. Dat doen concerns als Cosun en Avebe ook niet. Het is een kwestie van risico's spreiden.'

Wat zijn uw belangrijkste afzetkanalen?

'Circa 30 procent van onze afzet is bestemd voor biobased bouwmaterialen. Er zijn al zo'n 65 huizen in Nederland gebouwd van onze vezelhennep. De rest van de vezels leveren we af als dierstrooisel of gaat naar de auto-industrie.'

Volgens het Klimaatakkoord moet de landbouw in 2050 klimaatneutraal zijn. In hoeverre kan vezelhennep daaraan bijdragen?

'Met vezelhennep kun je CO2-neutrale woningen bouwen. Als je CO2-rechten verkoopt aan bijvoorbeeld Rockwool, kan dat bedrijf CO2-neutraal materiaal leveren en heeft ons product dat voordeel niet meer. Het zou zo moeten zijn dat bedrijven rechten moeten betalen en wij CO2-negatief kunnen leveren. Dan ontstaat er voor ons ook een prijsvoordeel.

'Overigens kunnen de verwerkers alleen CO2-rechten claimen als ze de vezels verkopen aan de bouw. Daarnaast zal de boer ook CO2-rechten nodig hebben om zijn activiteiten te compenseren.'

Wat is op dit moment het saldo van vezelhennep?

'Wij betalen onze boeren 1.350 euro per hectare. Wij leveren het zaad en doen het zaai- en oogstwerk, maar het gewas is momenteel niet concurrerend met graan. De ecoregeling binnen het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid is funest voor de Veenkoloniën. Dat gebied valt onder regio 1 en hiervoor krijgt de boer slechts 129 euro per hectare voor vezelgewassen.

'Vezelhennep heeft in het nieuwe GLB onvoldoende compensatie gekregen tegenover bijvoorbeeld eiwitgewassen. Daarbij komt de 1 oktoberregeling volgens het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn. Dat betekent dat vezelhennep voor die datum van het land moet om stikstofkorting in het volgende jaar te ontlopen. Het wordt dit jaar lastig om al het stro in september droog binnen te krijgen.

'Die mogelijke stikstofkorting vind ik onterecht. Onze telers bemesten jaarlijks 140 kilo stikstof per hectare, terwijl vezelhennep 170 kilo stikstof per hectare uit de grond onttrekt. Dat is dus meer dan dat we geven.'