Risico vogelgriep voor volksgezondheid blijft gelijk

In een brief brengen de ministers Ernst Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Piet Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit de leden van de Tweede Kamer op de hoogte van de huidige vogelgriepsituatie en de risico's voor de volksgezondheid. In meerdere delen van de wereld wordt regelmatig H5N1 vastgesteld bij zoogdieren, bij inmiddels meer dan dertig soorten. De spreiding van uitbraken over de wereld neemt nog steeds toe. In sommige gevallen kan besmetting van zoogdier op zoogdier niet worden uitgesloten, zoals bij een uitbraak van vogelgriep op een nertsenhouderij in Spanje en bij een uitbraak onder zeeleeuwen voor de kust van Peru.

Ook bij enkele mensen is H5N1 vastgesteld, waarbij twee mensen ook ziekteverschijnselen vertoonden. Voor het derde achtereenvolgende seizoen is er meer vogelgriep onder wilde vogels. Daardoor zijn er ook meer uitbraken onder pluimvee op boerderijen. De inschatting van besmetting voor de algemene bevolking blijft laag, net als vorig jaar. Het risico voor mensen die beroepsmatig met pluimvee of besmette dieren te maken hebben, is laag tot matig. Ook dit risico is ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar. Volgens de deskundigen dwingen de regelmatig gemelde infecties bij zoogdieren in Nederland wel tot verhoogde waakzaamheid. 'Zeker ook omdat Nederland een van de hoogste dichtheden van dieren ter wereld heeft', schrijven de ministers.

Seizoensgriepvaccinatie

De deskundigen komen in hun rapport met een aantal nieuwe adviezen. Zo kan de 'gewone' seizoensgriepvaccinatie het risico verkleinen dat influenzastammen van de menselijke seizoensgriep zich vermengen met influenzastammen van vogelgriep, waardoor een voor de mens gevaarlijke variant van (vogel)griep kan ontstaan. De ministers willen de drempel om een griepvaccinatie te halen verlagen door deze beschikbaar te stellen voor mensen die professioneel in aanraking kunnen komen met vogelgriep. Dat zijn pluimvee- en varkenshouders, medewerkers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en personen die betrokken zijn bij het opruimen van dode of zieke in het wild levende vogels en zoogdieren.

Het Deskundigenberaad Zoönosen vindt het verder een risico dat vogelasiels en dierenambulances zelf moeten betalen voor persoonlijke beschermingsmiddelen. Beschermingsmiddelen die beschikbaar waren ter bescherming van corona, worden nu ter beschikking gesteld voor dierenhulporganisaties en andere vrijwilligers. Ook is er betere voorlichting nodig over het oppakken en opruimen van in het wild aangetroffen kadavers.

Actieve monitoring onder pluimveehouders

De ministers willen daarnaast van 'passieve' monitoring op vogelgriep onder pluimveehouders overschakelen op 'actieve' monitoring. Op dit moment kunnen pluimveehouders de GGD bellen voor testen als ze klachten hebben die kunnen duiden op griep. Voortaan krijgt iedereen die is blootgesteld aan vogelgriep, een test aangeboden, ook als ze geen klachten hebben. Dit geldt voor zowel ruimers, dierenartsen als pluimveehouders zelf. Het RIVM is gevraagd dit ook uit te breiden naar varkenshouders, in het geval er een HPAI-infectie bij varkens zou worden vastgesteld.

Voor varkens en varkenshouders is in het nieuwste advies relatief veel aandacht, nu het Deskundigenberaad Zoönosen heeft aangegeven dat varkens een 'potentieel mengvat' zijn voor HPAI en varkensinfluenzavirussen. Het Deskundigenberaad Zoönosen adviseert om de surveillance bij varkensbedrijven op (vogel)griep uit te werken. Dit systeem zou zich kunnen richten op bedrijven met het grootste risico. Het gaat om gemengde bedrijven die zowel pluimvee als varkens hebben, varkensbedrijven met een vrije uitloop en varkensbedrijven in water- en vogelrijke gebieden. Ook moet er op varkensbedrijven in de bioveiligheid meer aandacht komen om het risico op introductie van vogelgriep te verkleinen.

Varkens worden al bemonsterd als er een uitbraak van vogelgriep is onder pluimvee op gemengde bedrijven. Er is in Nederland nog nooit HPAI aangetoond bij varkens. Adema kijkt hoe er een meldplicht kan worden ingevoerd voor hoogpathogene vogelgriep bij varkens.