Landbouwkundige Hoogendijk: maak sector beter toegankelijk voor outsiders

De agrarische sector in Nederland is volgens Hoogendijk vooral een sector voor insiders. 'Het vak van boer staat eigenlijk alleen open voor kinderen van boeren. Bedrijfsopvolgers worden daardoor in een te kleine groep gezocht, de rest van Nederland komt niet aan bod. We laten hier een enorm potentieel liggen en moeten dus aan de slag met het verlagen van drempels voor outsiders.'

Hoogendijk deed deze aanbeveling vorige week tijdens de Life Lezing bij Aeres Hogeschool in Dronten. Elk jaar nodigt de hogeschool een deskundige uit om een inspirerende lezing te verzorgen die aansluit bij de kernwaarden en merkbelofte van de school. Hierin staat 'the economy of life' centraal. In het dagelijkse leven is Hoogendijk onder meer directeur van BO Akkerbouw en voorzitter van CIV Groen.

Onderwerp van zijn lezing was 'Transitie in vertrouwen'. Als historicus kan Hoogendijk aan de hand van voorbeelden aantonen dat transitie in de landbouw van alle tijden is. Hij verwijst onder meer naar de overgang van het jagen en verzamelen naar het bedrijven van landbouw, de ontdekking van de paardenkarnmolen, de landbouwcrisis van eind negentiende eeuw en de boycot van de Cubaanse export van suikerriet door de Verenigde Staten in 1959. Zijn boodschap is dat de landbouw vanuit het verleden lessen kan leren voor de toekomst.

In het kader van de boerdiversiteit vraagt Hoogendijk in zijn lezing ook aandacht voor de positie van de vrouw in de Nederlandse landbouw. Hij stelt dat Nederland met slechts 5 procent het laagste percentage vrouwelijke boeren heeft van heel Europa. 'Het betekent dat we de intelligentie, creativiteit en kracht van de helft van onze burgers niet goed gebruiken in de agrarische sector. Daarmee doen we onszelf tekort. Ik pleit ervoor onze dochters dezelfde kansen te geven als onze zonen.'

Over de huidige transitie stelt Hoogendijk dat al tijden wordt gewerkt aan plannen voor de landbouw, maar dat een onderliggende visie ontbreekt. De nieuwe richting van de Nederlandse landbouw is volgens hem wel allang bekend. 'We leven in een verstedelijkte delta waar we veel functies op weinig grond combineren. We willen graag gezond voedsel eten en in een prettige omgeving leven. Dit geldt overigens niet alleen voor ons, maar is wereldwijd de opgave.'

Hoogendijk somt de uitdagingen op: klimaatverandering, eiwittransitie, biodiversiteit, stikstof, honger, oorlog, onzekerheid, onteigening, onvrede. Hij benadrukt dat dit niet alleen uitdagingen zijn voor de landbouw, maar voor de hele samenleving. 'De landbouw kan juist bijdragen aan maatschappelijke vraagstukken en staat dan ook ten dienste van de maatschappij. Niet alleen de landbouw, maar wij allemaal moeten in transitie.'

Wenkend perspectief ontbreekt

Om te kunnen vertrouwen in een transitie hebben boeren volgens Hoogendijk behoefte aan een verbindend verhaal. Hij vindt dat een wenkend perspectief voor de toekomst ontbreekt. 'Het schort aan het besef dat we een gedeeld verleden hebben en ook een gedeelde toekomst. Een transitie moeten we dus samen maken. Vertrouwen in een transitie vraagt daarom ook om een transitie in vertrouwen.'

Aan de aanwezige jonge bedrijfsopvolgers geeft Hoogendijk nog het advies mee om te ondernemen in de landbouw alsof zij de eerste generatie zijn. 'Je past niet alleen op de winkel van vorige generaties of doet iets omdat je ouders het ook zo deden. Kijk wat je in handen hebt en begin opnieuw. In feite geldt dat ook voor de Nederlandse landbouw. Voor het creëren van nieuwe mogelijkheden hebben we goud in handen met onze boeren, onze ketenpartijen, ons onderwijs, ons onderzoek en onze overheden.'