Zorgen over middelenpakket in vollegrondsgroente

Vlak voordat het plantseizoen losbarstte, had spruitenteler Kasper Kleijwegt in het Zuid-Hollandse Mijnsheerenland wel even tijd om te praten en zijn zorgen te uiten over het krimpende pakket van gewasbeschermingsmiddelen. 'Ik maak me niet alleen zorgen over het behoud van een gezonde spruitenteelt, maar over een gezonde groenteteelt in zijn geheel', benadrukt hij.

Al lijken spruiten wel de gevoeligste vollegrondsgroente te zijn. Ze staan soms wel elf maanden op het land en dat maakt de teelt kwetsbaar. Geen ander gewas maakt vrijwel alle insectenstadia en zoveel weersinvloeden mee. 'Je ontkomt er niet aan om chemische middelen in te zetten tegen insecten en schimmels', zegt Kleijwegt.

Luizenbestrijding

Volgens de akkerbouwer heeft de sector tegen de meeste insecten voldoende middelen beschikbaar, met uitzondering van aardvlooien en koolwittevlieg. Maar op termijn ligt dat verhaal anders. 'Binnen enkele jaren wordt de luizenbestrijding een van de grootste problemen in de spruitenteelt. Belangrijke insecticiden als Movento en Batavia staan op de nominatie te verdwijnen en alternatieven bieden weinig hoop', stelt de teler.

Kleijwegt heeft samen met zijn neef een akkerbouwbedrijf met aardappelen, uien, tarwe en spruiten. Het bouwplan is ingericht op de spruitenteelt. Het totaal areaal van deze koolsoort beslaat 65 hectare.

Excellente producten

Voor voldoende houdbaarheid in de keten en een goede exportpositie moet je in Nederland excellente producten kunnen telen, is de overtuiging van de akkerbouwer.

'De grootste uitdaging ligt bij de vollegrondsgroentesector, waar de cosmetische kwaliteit van belang is. Dat de kilo-opbrengst zakt door een grotere uitval kan resulteren in een hogere prijs, maar het product moet alsnog kunnen worden vermarkt. Dat zie ik als een groeiend probleem', waarschuwt Kleijwegt.

Experimenteren

Op zijn bedrijf in Zuid-Holland experimenteert het spruitkoolcollectief met alternatieve teeltmethoden en het spuiten van groene middelen. 'Zo zaaien we een groenbemester voorafgaand aan de spruitenteelt om een natuurlijke bestrijding in gang te zetten', licht de teler toe.

'Daarnaast beproeven we latere planttijdstippen. Dit voorjaar planten we een deel van de spruiten eind mei, begin juni. Hiermee hopen we de eerste insectenvlucht mis te lopen. Vroege vluchten starten in april en mei. Vooral in het eerste halfjaar kan een hoge insectendruk voor narigheid zorgen', weet Kleijwegt.

Contactwerking

De ondernemer ondervindt dat groene middelen een stuk minder goed werken dan chemie. 'Dit zijn zonder uitzondering middelen met een contactwerking. Dat betekent dat een middel het insect moet raken. Bij koolsoorten zitten insecten tussen de bladeren. Dan kun je het insect nooit raken.'

Als telers minder kunnen teruggrijpen naar een chemisch middel, is het volgens Kleijwegt van groot belang dat een plant stressloos groeit. Een stressloos gewas is immers minder aantrekkelijk voor ziekten en plagen. 'Voor een stressloze groei is bijvoorbeeld een kwalitatief goede bodem nodig met een hoog organischestofgehalte, weinig verdichting en voldoende nutriënten', zegt de ondernemer.

'Ook moet er voldoende water beschikbaar zijn', vervolgt Kleijwegt. Middelen die telers hebben om de bodem te verbeteren, zijn niet afdoende. 'De mineralenruimte van fosfaat en stikstof is zo beperkt dat het niet genoeg is om een wezenlijk verschil te maken in de bodem. We hebben te weinig tools om onze gewassen met zo min mogelijk stress te laten groeien', constateert de akkerbouwer.

Extremer weer

Door het steeds extremere weer in het groeiseizoen hebben significante hete, droge of juist natte periodes veel negatieve impact op het gewas. Hierdoor neemt de stress alleen maar toe. 'Ook de zoektocht naar het spuitmoment wordt lastiger. Wanneer is het blad het zachtst en op welk moment vliegen de meeste insecten? Daar komt bij dat voor bepaalde middelen het goede tijdstip al nauw komt', legt Kleijwegt uit.

Doordat middelen almaar selectiever worden, is het gebruik van data onvermijdelijk, vindt de akkerbouwer. 'We werken al jaren met monitoringsvallen om insectenvluchten in kaart te brengen. Hierdoor is het exacte spuitmoment beter te bepalen. We moeten het middelenpakket zo effectief mogelijk inzetten om middelen op de plank te houden.'

Emissie beperken

Voor het middelenbehoud is het ook van belang om de emissie te beperken. Onlangs bleek uit een rapport van Deltares dat op vrijwel alle 28 meetpunten in akkerbouwgebieden sprake is van normoverschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater. 14 procent van de 105 actieve stoffen die voor de akkerbouw zijn gemeten, overschrijdt de norm. Uit een enquête van het Actieplan Plantgezondheid bleek dat telers vooral maatregelen nemen tegen drift.

Kleijwegt: 'Het merendeel van de emissies zijn puntemissies. Dat kunnen telers vooral op het erf tegengaan. De erfemissiescan is daarbij een handige tool.'