Tool berekent impact van gewasbescherming op milieu

Vanuit de publiek-private samenwerking MIG is door Wageningen University & Research (WUR), kennis- en adviesbureau CLM en maatschappelijke organisatie Natuur&Milieu de laatste vier jaar gewerkt aan de rekenmethodiek voor de milieu-indicator. Dat is nu vrijwel afgerond en binnenkort verschijnt het eindverslag van het project. Het komende jaar wordt besteed aan het aanvullen van data en rekenregels en de implementatie van de MIG in de praktijk.

De verwachting is dat de tool vanaf 2024 is te gebruiken door boeren en tuinders, ketenpartijen, gewasbeschermingsexperts en overheidsinstellingen. Als meetinstrument is de MIG ontwikkeld in opdracht van een breed consortium van partijen uit de land- en tuinbouw en het ministerie van LNV. Het is mede gefinancierd door de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen.

Deze week werd in een webinar de afronding van de MIG besproken. LTO Nederland, Brancheorganisatie Akkerbouw, Royal FloraHolland, GroentenFruit Huis, Natuur&Milieu en de stichting IDH Trade hebben hiertoe het initiatief genomen. Doel is vaststellen wat nodig is om de indicator binnen nu en een jaar in de dagelijkse praktijk te kunnen toepassen op bijvoorbeeld teeltbedrijven of voor doeleinden verderop in de voedselketen.

Doelen voor milieubescherming

Tijdens de webinar gaf WUR-onderzoeker Johan Bremmer een toelichting op de methodiek achter de MIG. Via een module wordt data over het middelengebruik, de wijze van toepassing en de maatregelen die zijn genomen om de emissie naar het milieu te beperken omgerekend naar de impact op het milieu. De MIG richt zich op bestuivende en nuttige insecten, wormen, oppervlakte- en grondwater, vogels en zoogdieren als doelen voor milieubescherming.

'De MIG bepaalt voor boeren en tuinders hoe zij scoren op duurzaamheid ten opzichte van voorgaande jaren of vergelijkbare bedrijven', legt Bremmer uit. 'Ketenpartijen kunnen de milieu-impact van producten vergelijken en de indicator eventueel gebruiken voor keurmerken. Experts gebruiken de informatie voor het maken van strategische plannen voor milieuvriendelijke teelten. En tot slot krijgt de overheid meer inzicht in de milieulast en zorgt het voor bewustwording van de noodzaak voor verdere verduurzaming.'

In opdracht van de zes genoemde organisaties stelde het bureau Schuttelaar & Partners advies op over het in praktijk brengen en beheer van de tool. Volgens strategisch adviseur Leon Jansen duurt het nog minimaal tien tot twaalf maanden voordat de MIG werkelijk praktijkrijp is. Om het niet nog langer te laten duren waarschuwt hij ervoor dat er prioriteiten moeten worden gesteld. Ook moet duidelijk zijn in hoeverre het internationaal uitrollen van de indicator noodzakelijk is.

Voorrang voor belangrijkste toepassingen

Jansen: 'In de planning die wij voorzien kiezen we voor focus op Nederland en op een Europese toepassing van de MIG voor alleen de grotere handelsgewassen. Voor het invoeren van de laatste rekenregels en de data van gewasbeschermingsmiddelen is het goed om de belangrijkste toepassingen en stoffen voorrang te geven. Voor het beheer adviseren wij een stuurgroep in te stellen met een projectleider om de MIG actueel te houden.'

Namens de primaire sectoren en de handel reageren GroentenFruit Huis en Glastuinbouw Nederland positief op de rekentool. Daan van Empel, voorheen programmamanager bij GroentenFruit Huis, hoopt dat de MIG een einde maakt aan zwarte en rode middelenlijsten die in de afzet worden gebruikt. 'De MIG brengt de rationaliteit terug in het debat rond gewasbescherming. Hiermee is het mogelijk om te sturen op impact in plaats van alleen maar op middelen.'

Beleidsspecialist Plantgezondheid Kyra Broeders van Glastuinbouw Nederland verwacht dat de MIG onderdeel kan uitmaken van de geïntegreerde gewasbescherming. Verder pleit zij voor een Europese uitrol van de indicator, ook in het kader van een gelijk speelveld voor de Nederlandse telers. Het vergelijken van bedrijven kan volgens haar nuttig zijn, maar daarbij is het wel belangrijk om verschillen te kunnen duiden. Anders ontbreekt de context, stelt ze.

Sturen op impact

Zowel SMK, beheerder van het keurmerk On the Way to PlanetProof, als MPS zien op termijn mogelijkheden om de MIG te integreren in bestaande certificeringssystemen. SMK-projectleider John Janssen ziet toegevoegde waarde voor de onafhankelijke indicator. 'In PlanetProof sturen we vooral op actieve stoffen. De MIG geeft meer inzicht in de werkelijke impact van de gehele gewasbescherming.'

Net als Broeders stelt ook Edmund Timm van tuinbouwcertificeerder MPS dat internationalisering van de MIG wel van het grootste belang is. 'Naast andere indicatoren is dit zeker een instrument om de verduurzaming van de landbouw in Europa te ondersteunen. Wij vinden het nuttig om bedrijven met elkaar te vergelijken. Als ondernemers zien hoe zij scoren op het gebied van milieu-impact ten opzichte van collega's, werkt dat alleen maar motiverend.'

Tot slot benadrukt programmaleider Berthe Brouwer van Natuur&Milieu dat de MIG een onafhankelijk en wetenschappelijk instrument is. 'Het geeft telers en adviseurs handvatten voor hoe zij binnen de milieugrenzen goede landbouw kunnen bedrijven. Verder biedt deze indicator de overheid alsook de afnemers een mogelijkheid om te sturen op verdere verduurzaming. Uiteindelijk betekent dit winst voor de boer en ook voor het milieu.'