Caroline van der Plas: 'Onteigenen is breekpunt, vrijwillige opkoop niet'

Wat wordt jullie prioriteit bij de onderhandelingen voor een provinciebestuur?

'Wij willen in de Gedeputeerde Staten komen. Er spelen meer onderwerpen, maar bij het stikstofbeleid willen we per provincie kijken wat nodig is om de boeren daar een toekomst te geven. Onteigenen is voor ons een breekpunt bij de onderhandelingen. Voor vrijwillige opkoop gaan wij niet liggen en extensiveren zal een deel van de boeren aanspreken. Maar gangbare boeren met hun efficiënte voedselproductie moeten we voor de voedselzekerheid wel behouden.'

Dat VVD, CDA en ChristenUnie een beetje zijn gaan draaien komt omdat wij in de Kamer zitten

Caroline van der Plas, fractievoorzitter BoerBurgerBeweging

Wat is voor BBB een gedroomde coalitie?

'Met alle partijen die willen meewerken aan het weer op gang krijgen van Nederland kunnen wij samenwerken. Maar wij willen daarbij niet in het dogma blijven hangen van boeren moeten stikstof reduceren want anders blijft alles op slot en gaat de natuur kapot.

'Wij willen met partijen samenwerken die snappen dat je door anders naar deze regelgeving te kijken hetzelfde kunt bereiken. Logischerwijs kun je dan denken dat VVD en CDA ook wel dat gezonde verstand zullen hebben. Het zal ook liggen aan de uitslagen in de provincies welke koers zij willen varen. Met JA21 zou ik ook wel in een coalitie willen zitten.'

Sluiten jullie partijen uit?

'Nee, ik sluit niemand op voorhand uit. Dat vind ik ondemocratisch. Als je partijen uitsluit, dan negeer je kiezers van die partij. Dat kun je niet maken. Wij gaan met iedereen in gesprek, ook als het gedachtegoed niet bij ons past. Als gaandeweg het gesprek blijkt dat je niet tot elkaar komt, dan valt een partij pas af. Zo hoort het in een democratie.'

Volgens BBB ligt de oplossing voor het stikstofprobleem in Brussel. Maar die route is toch afgesloten?

'Nee hoor. Brussel geeft zelf aan dat er binnen de vogel- en habitatrichtlijn ruimte is om het beleid aan te passen. Hier wordt steeds gezegd: 'Het mag niet van Brussel', maar dat is onzin. Het kabinet heeft zich zo diep ingegraven in het uitkopen en eventueel onteigenen van boeren dat er verder niet naar de ruimte wordt gekeken die Brussel wel biedt.

'Stikstofminister Christianne van der Wal zegt dan simplistisch dat Brussel boos op ons is. Ja, maar dat komt omdat we iets niet doen wat we onszelf hebben opgelegd. Dat is zo frustrerend. We kunnen het anders doen door de wet te veranderen.'

Welke oplossing ziet BBB voor het weer op gang brengen van de vergunningverlening en het beperken van de economische schade? Ook boeren kunnen nu niets meer.

'Dat is ook de reden waarom wij samen met JA21 een initiatiefnota hebben ingediend. Daarin dragen wij oplossingen aan om Nederland van het stikstofslot te krijgen. Die nota moet nog worden behandeld in de Tweede Kamer.

'Het is niet zo dat BBB de natuur verder wil verslechteren. Wel hebben we de doelen te strak gezet. Die kun je versoepelen door de kritische depositiewaarde (KDW) als resultaatverplichting uit de wet te halen en een drempelwaarde in te voeren. TNO stelt voor om die op 1 tot 10 mol te zetten. Dat kan in natuurgebieden waar de stikstofreductie al een neergaande trend heeft. In onze initiatiefnota stellen wij een drempelwaarde van 1 mol voor en dan trek je dus weer veel activiteiten los.

'Hiervoor moet wel de wet worden aangepast. Daarvoor is de weerstand in deze coalitie te groot.'

In de Eerste Kamer krijgt BBB waarschijnlijk een stevige stem. Wat zou er moeten veranderen voordat BBB kan instemmen met de stikstofaanpak?

'Een vrijwillige uitkoop zijn wij niet tegen, dat wil ik duidelijk maken. Dat idee bestaat en dat is niet zo. Maar BBB is wel tegen het jaar 2030 als doel. Daar gaan wij geen compromis op sluiten.

'2035 is al ambitieus en dat moet je niet verder naar voren halen. 2030 gaan we niet halen. Benoem 2035 als stip op de horizon en gebruik de ijkmomenten om de voortgang te controleren. Want misschien gaat het wel hartstikke goed.'

Het transitiefonds van 24 miljard euro biedt de mogelijkheid om de landbouw in Nederland te verduurzamen en zo voor de toekomst zeker te stellen. Waar zou BBB de accenten leggen?

'Er wordt gedacht dat als we minder boeren hebben, er minder stikstof zal zijn en dat de natuur zich dan als vanzelf zal herstellen. Dat is veel te simplistisch gesteld. Ook het kabinet kan dat niet met zekerheid stellen.

'We gaan dus gigantisch rigoureuze maatregelen treffen voor een effect op de natuur dat we helemaal niet zeker weten. Stel dat over tien jaar blijkt dat het niets heeft geholpen. Dan zijn al die boeren weg en dan?

'Laten we eerst echt in kaart brengen wat de staat van de natuur is. Daarvoor hebben we de Ecologische Autoriteit. We moeten weten wat er in de natuur aan de hand is, dat er goede bodemanalyses zijn en dat je weet waardoor het komt. We hebben die droge jaren gehad die ook slecht waren voor de natuur.'

Stel de stikstofwet komt met steun van links door de Eerste Kamer. Waar komt de focus van BBB dan op te liggen? Er is veel hoop op jullie gevestigd.

'In de afgelopen twee jaar heb ik geleerd dat je in Den Haag een lange adem moet hebben. Ik heb ook geen toverstaf en kan niets in mijn eentje veranderen. Wel kan ik via moties en voorstellen zaken loswrikken.

'Ik ben ervan overtuigd dat als BBB niet in de Kamer was gekomen, het beleid al heel anders was geweest. Dan was het CDA niet teruggekomen op de KDW, dan was er ook niet gediscussieerd over het 'heilig' verklaren van 2030. Dat VVD, CDA en ChristenUnie een beetje zijn gaan draaien komt omdat wij in de Kamer zitten. Omdat zij ook zien dat er ook tegengeluiden komen van kiezers op het platteland die niet per se boer zijn.'

De provincies moeten op 1 juli hun plannen inleveren voor het omlaagbrengen van de stikstofuitstoot. Gaat BBB daaraan meewerken?

'Dat ligt er helemaal aan hoe de plannen er in de komende maanden uit gaan zien. Er is nog geen Landbouwakkoord. We moeten nog debatteren over het transitiefonds. Ik twijfel er sterk aan dat dat allemaal voor 1 juli in kannen en kruiken is.

'We zullen altijd kritisch zijn op die plannen; of ze haalbaar en effectief zijn en of ze wel uitvoerbaar zijn. Wij zullen boeren er altijd bij betrekken, want daar zit de kennis over de praktijk. We zijn niet tegen verdere verduurzaming of extensivering waar dat kan. Maar we moeten er wel rekening mee houden dat we ook gangbare akkerbouwers, melkvee- en varkenshouders nodig hebben voor een efficiënte voedselproductie.'

Er worden vergelijkingen gemaakt tussen BBB en andere snelgroeiende partijen die al snel uiteenvielen.

'Ik heb groot vertrouwen in onze kandidaten, maar kan nooit garanderen dat er geen kikker uit onze kruiwagen zal springen. Wij zijn al lang bezig met de voorbereidingen op deze verkiezingen. Dat hebben we in stilte gedaan. Vanaf de zijlijn werden we vergeleken met de LPF en Forum voor Democratie. Nu zien mensen opeens goede mensen op onze kieslijsten staan. Ilona Lagas, onze lijsttrekker voor de Eerste Kamer, is daar straks een kanjer van een fractievoorzitter. Ze heeft veel kennis en staat met haar poten in de klei.'

Wat waren de criteria om mensen wel of niet op de lijst te zetten? Wat was doorslaggevend?

'We hebben geprobeerd te voorkomen dat er baantjesjagers of mensen met rare ideeën op onze lijsten staan. We hebben mensen gehad die binnenkwamen met een interessante cv die liet zien wat ze allemaal wel niet waren geweest. En die hun expertise ook wel voor BBB willen inzetten. Dan merk je dat ze ons zien als een groeiende partij waar misschien een baantje is te vinden. Wij hebben gezocht naar mensen die echte BBB'ers konden worden.'

Wat is het profiel van een echte BBB'er?

'Een BBB'er redeneert vanuit de burger en niet vanuit de overheid. Je moet de problematiek van het platteland kennen. Daar speelt de verschraling van de voorzieningen, het sluiten van ziekenhuizen, het verdwijnen van pinautomaten, buslijnen die maar zo worden opgeheven. Dat zijn problemen die voor die gemeenschappen belangrijk zijn, maar die in Den Haag worden gezien als klein leed.'