Deskundigengroep: preventief ruimen bij vogelgriep blijft nodig

In het antwoord op Kamervragen gaat Adema niet alleen in op de omgang met wilde vogels, maar ook op de voortgang van vaccinatie en preventief ruimen. Ten aanzien van de omgang met wilde vogels wordt het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) het centrale meldpunt. Ten tweede komt de vogelgriepapp die Wetterskip Fryslân heeft ontwikkeld landelijk beschikbaar en komt er een werkgroep vogelgriep in wilde vogels.

Op basis van de onderzoeken die in Nederland en Europa lopen, is er januari 2023 een eerste weegmoment voor inzet van vaccinatie. De landbouwminister bekijkt dan of vaccinatie al een begaanbare weg is. Belangrijk daarbij is dat verspreiding van het virus wordt tegengegaan. Als vervolg op het lopende onderzoek komen er veldproeven. De voorbereidingen daarvoor zijn al gestart, zodat de proef volgend jaar zo snel mogelijk kan starten.

Tussenbedrijfstransmissie

Uit de bijeenkomst van de deskundigengroep dierziekten blijkt dat erbij de twee uitbraken begin oktober in provincie Groningen, in Wildervank en Kiel-Windeweer, mogelijk sprak is geweest van tussenbedrijfstransmissie. Hoe is niet bekend en het kan ook niet worden uitgesloten dat er een gemeenschappelijke bron buiten de pluimveebedrijven is.

De deskundigen benadrukken mede hierdoor nogmaals het belang van strikte bioveiligheidsmaatregelen. Dat geldt eveneens voor een goede knaagdierbestrijding en het beperken van werkzaamheden op het omringende land en sloten.

Achter de feiten aanlopen

De reden om bedrijven preventief te ruimen, is dat deze mogelijk al besmet zijn en daarmee besmettelijk zijn voor andere bedrijven. Wachten tot de dieren verschijnselen van vogelgriep vertonen, kan ertoe leiden dat met de bestrijding achter de feiten aangelopen gaat worden en het virus zich verder verspreidt naar andere bedrijven.

Preventief ruimen speelt met name in gebieden waar de dichtheid van bedrijven zo hoog is dat de zogenoemde Rh-waarde bij uitvoering van de minimale EU-maatregelen groter blijft dan 1. Dat betekent dat één bedrijf gemiddeld meer dan één ander bedrijf besmet.

Preventief ruimen in een 1 kilometerzone kan de Rh-waarde verlagen tot kleiner dan 1. Op die manier wordt een lokale epidemie dus bestreden. Preventief ruimen, zo snel mogelijk na vaststelling van een besmetting, is in pluimveedichte gebieden daarom nu staand beleid.

Besmette bedrijven voorrang

Wel is het zo dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit nu twee of drie bedrijven op één dag kan ruimen. Dat is afhankelijk van de omvang en het type bedrijf. Als er meer tegelijk moeten worden geruimd, is prioritering van belang. Besmette bedrijven krijgen daarbij altijd voorrang. Bij preventief ruimen zijn dan bedrijven aan de beurt met de hoogste Rh-waarde. De afstand tot het besmette bedrijf is daarbij het belangrijkste criterium.

Daarnaast kunnen volgens de deskundigen andere factoren worden meegewogen, zoals het huisvestingssysteem. Dat zit nu nog niet in de berekening van de Rh-waarde. Tot slot adviseert de deskundigengroep om nader onderzoek te doen naar de mogelijke toegevoegde waarde van laboratoriumtesten van dode vogels of andere methoden om een besmet bedrijf op te sporen, voordat het besmettelijk is naar andere bedrijven.

Preventief ruimen voorkomen

Het doel moet in de ogen van voorzitter Kees de Jong van vakgroep Pluimveehouderij LTO/NOP zijn om preventief ruimen zoveel mogelijk te voorkomen. 'Het is van belang om alle risicofactoren mee te wegen. De eerste onderzoeken met windbreekgaas zijn succesvol.'

Binnenkort is daarover meer duidelijk en kan deze factor worden meegewogen. 'Verder kun je met bemonstering meer inzicht krijgen en dit ook meenemen in de beslissing. Daarnaast moet je de actuele situatie meewegen. Als er bijvoorbeeld op een deel van de bedrijven in de nabijheid van de uitbraak geen dieren aanwezig zijn, dan daalt de Rh-waarde hierdoor ook.'

Heikelpunt

Een heikelpunt bij de aanpak van vogelgriep blijft de afstand tussen bedrijven. De insteek om dit aan te pakken, zoals door de minister genoemd, is volgens De Jong te vroeg. 'Hoe is de situatie straks als we wel kunnen en mogen vaccineren? Wat is het effect van windbreekgaas? Het zijn zaken die zeker een rol moeten spelen, voordat je besluit tot opkoop van bedrijven waarmee heel veel geld is gemoeid.'

Het is goed om in gesprek te zijn over wat aandacht moet hebben, geeft de voorzitter aan. 'Maar laten we niet voorbijgaan aan vaccinatie en bescherming die de situatie geheel anders maken. De 1,5 meter maatschappij vanwege corona is nu immer ook niet meer nodig en dat kan in dit verhaal straks heel goed ook de uitkomst zijn.'