Warmer klimaat brengt in 2045 71 procent voedselproductie in gevaar

De effecten van de recente hittegolven zijn zichtbaar in de eerste oogstramingen. De Europese boerenkoepel Copa-Cogeca verwacht in de 27 EU-lidstaten een 6,8 procent lagere graanoogst ten opzichte van 2021. En dat bij een vrijwel gelijkblijvend teeltareaal.

De Northwestern European Potato Growers rekenen op een 7 tot 11 procent kleinere oogst van consumptieaardappelen in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk, terwijl het areaal dit jaar toenam. Bij melkveehouders is dit jaar tot wel 50 procent minder gras geoogst.

Hongersnood

In Europa zijn de oogsten nog niet zo slecht dat moet worden gevreesd voor hongersnoden. Elders in de wereld is dat wel het geval of ligt dit gevaar op de loer. Verisk Maplecroft houdt een ranking bij waarbij het weerscenario's projecteert op de te verwachten landbouwproductie in een land. Een update van die lijst schetst een alarmerend beeld.

De huidige weersomstandigheden leveren nu al een extreem risico op voor de landbouw in 20 landen. Wanneer de analisten uitgaan van het mogelijk geachte worstcasescenario, waarbij de wereldtemperatuur gemiddeld met 2 graden stijgt, komen 64 landen in de gevarenzone. Deze landen zijn nu goed voor 71 procent van de wereldwijde voedselproductie, waarbij de teelten van rijst, cacao en tomaten het meest zullen worden getroffen.

Die productiedaling wordt veroorzaakt door een mix van negatieve effecten van de hitte en droogte. De voornaamste oorzaak is de afname van gewasopbrengsten, maar ook vermoeidheid en hitteziekte onder oogstmedewerkers waardoor de productie afneemt, zijn in de risicobepaling meegenomen. Dit laatste treft vooral landen waarbij de landbouw nog zeer afhankelijk is van manuele arbeid. Zoals in India, dat nu nog goed is voor circa 12 procent van de wereldvoedselproductie.

Grens gesloten

Recent sloot India de grenzen voor de export van rijst. Ze vrezen door de schrale oogsten van dit jaar de eigen bevolking niet meer te kunnen voeden. Het besluit treft vooral grote afnemers in Afrika. Landen die door de oorlog in Oekraïne toch al zijn afgesneden van een voorname voedselleverancier.

'Als we emissies van broeikasgassen blijven negeren en de temperaturen verder stijgen, moeten we eraan wennen dat wereldwijde voedselketens bij extreem weer verstoord raken', noteert Will Nichols, hoofd Klimaat en Weerbaarheid bij Verisk Maplecroft, in het rapport. 'Dit zal prijzen verder doen stijgen, economieën onder druk zetten en miljoenen mensen richting honger duwen.'

Andere landen op de rode lijst zijn Pakistan, Cambodja en Vietnam, alle drie grote rijstproducenten. In het laatste land zijn arbeiders op de rijstvelden al overgestapt op nachtwerk om de hoge temperaturen overdag te vermijden. Ook in China liggen zo'n tien provincies in de gevarenzone. Daarbinnen liggen ook de rijstproducerende gebieden van het land.

Brazilië ook niet veilig

30 procent van de risicolanden bevindt zich in Afrika, met voorname producenten als Sudan (sesam), Burkina Faso (sheanoten) en Ghana (cacao) in de extreme gevarenzone. Een land als Brazilië, 's werelds hofleverancier van rietsuiker, soja en sinaasappelen, kan binnen een generatie in diezelfde categorie vallen.

De uitgestrektheid van de Verenigde staten zorgt ervoor dat de klimaatimpact daar per regio sterk verschilt. Maar zou een staat als Florida een zelfstandig land zijn, dan viel het in dezelfde hoogrisicogroep als Nicaragua, Guyana en Colombia. In Europa nadert Italië de gevarenzone.