Consument aan zet om extra eisen rond dierenwelzijn te betalen

Achtergrond Economie John Lamers, Ilona Lesscher, Martijn van Rossum 13 aug 2022 om 11:16uur

Voor het einde van het jaar ligt er een concept voor het Convenant dierwaardige veehouderij. De werkgroep die dat voorbereidt, start 1 september onder leiding van politicus Bram van Ojik (GroenLinks). Zij staan voor een complexe uitdaging. Veel gaat al goed en dat wat aandacht verdient, verschilt per sector. Maar voor alle sectoren geldt dat de extra eisen die worden gesteld uit de markt moeten kunnen worden terugverdiend.

Consument+aan+zet+om+extra+eisen+rond+dierenwelzijn+te+betalen

Een drieluik met de reacties van LTO Melkveehouderij, Producenten Organisatie Varkenshouderij en LTO/NOP Pluimveehouderij op het convenant.

‘Bij meer bureaucratie is dier niet gebaat’

Als het aan de LTO-vakgroep Melkveehouderij ligt, sluit het Convenant dierwaardige veehouderij straks zoveel mogelijk aan bij bestaande initiatieven. ‘Ik kan me niet voorstellen dat de overheid nog met verrassingen kan komen’, stelt vakgroepbestuurder Eline Vedder.

Vedder wijst op bestaande initiatieven als KalfOK en KoeKompas waarmee vrijwel alle melkveehouders, meer dan 95 procent, werken. ‘Dat is ook niet verwonderlijk. Gezonde dieren zijn de basis voor een gezond bedrijf. Dierenwelzijn is in de eerste plaats ook in het belang van de melkveehouder.’

De vraag is alleen: hoe meet je dierenwelzijn? Volgens Vedder is de overheid geneigd om allerlei zaken met standaarden, zoals maten in de huisvesting, te willen vastleggen. ‘En dan wordt het ingewikkeld. Want wat goed is voor het een, hoeft niet goed te zijn voor iets anders. Maatregelen voor brandveiligheid kunnen conflicteren met dierenwelzijn. Op hete dagen kan weidegang botsen met het voorkomen van hittestress. Zo zijn er allerlei voorbeelden.’

Antibiotica

De melkveevakgroep van LTO Nederland ziet het liefst dat de overheid haalbare doelen formuleert waar de sector vervolgens zelf invulling aangeeft. ‘Een goed voorbeeld van hoe dat kan, is het gebruik van antibiotica. De overheid stelde doelen, de sector heeft deze ruimschoots gerealiseerd. In de melkveehouderij worden amper nog antibiotica gebruikt.’

Een slecht voorbeeld daarentegen is de scenariostudie kalverhouderij, vindt Vedder. ‘Daarbij beoogde de overheid een hele reorganisatie van de sector. Dat was typisch een plan dat door ambtenaren is bedacht. Dat werkt niet in de praktijk.’

Voor alles geldt volgens Vedder dat het dier centraal moet staan in het convenant. ‘Maar zorg ervoor dat er niet weer van alles bij komt, naast al bestaande initiatieven.’

Subsidie kan gebruik vrijloopkramhokken versnellen. © Denkavit

‘Welzijnscheck zet dier centraal’

De welzijnscheck varkens zet het dier centraal en is een stap naar het verantwoord stoppen met het couperen van staarten. Wel is er volgens bestuurslid Evert Hendrikx van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) hiervoor foktechnische selectie en marktpositionering nodig. ‘Hoe krijg je de extra kosten verdisconteerd?’

Met de foktechnische selectie doelt Hendrikx op het selecteren van varkens die elkaar ook accepteren als ze lange staarten hebben. Er is al veel onderzoek uitgevoerd naar hokverrijking maar daarmee alleen komt de varkenshouder er niet. De overstap naar lange staarten gaat in ieder geval extra arbeid kosten.

Een beter dierenwelzijn vraagt dus om extra investeringen en kosten. Dat is waar Coalitie Vitale Varkenshouderij via ‘spoor 5: robuuste en gezonde varkens in een diervriendelijke houderij’ aan werkt. ‘Het is van belang dat varkenshouders die extra investeringen en kosten ook verdisconteerd krijgen’, zegt Hendrikx. ‘Liever gaat dat via de voorkant dan via de keten.’

Een voorbeeld van verdisconteren via de voorkant is volgens het POV-bestuurslid het subsidiëren van vrijloopkraamhokken. ‘Dan investeer je gericht in de varkensbedrijven van de toekomst. Die kunnen met zo’n subsidie eerder besluiten de overstap te maken. De varkenshouders die op termijn willen stoppen, kun je dan vrijwaren van de extra kosten.’

Alert op bioveiligheid

Alle varkenshouders zijn, nu zelfs extra door de dreiging van de Afrikaanse varkenspest, alert op de bioveiligheid. Ook hier zijn volgens Hendrikx nog stappen te zetten, het liefst met systemen die fouten voorkomen.

‘Bijvoorbeeld met een automatisch ontsmettingssysteem van transportmiddelen. Dat levert geen extra werk op en verkleint de faalkans. Ook voor onze PRRS-aanpak gaan we deze systemen nodig hebben’, besluit Hendrikx.

Kippen worden gehouden in grote groepen. © dirk hol

‘Mag je dieren houden in grotere groepen?’

Pluimveehouders hebben door de jaren heen bewezen accuraat te kunnen inspringen op nieuwe wensen en eisen. Dat zal in de toekomst niet anders worden. Maar sterker dan in het verleden moet het verdienmodel de basis en drager zijn, vindt voorzitter Kees de Jong van LTO/NOP Pluimveehouderij.

Voorbeelden van eisen waaraan door de jaren heen is voldaan, zijn er legio. De omschakeling naar een trager groeiend vleeskuiken is de meest recente. Daarnaast zag de sector kans het gebruik van antibiotica fors terug te brengen. Bij de vleeskuikens daalde dat in dertien jaar tijd met 81 procent. En de legsector gebruikt nagenoeg geen antibiotica meer.

‘Onze sector heeft al grote slagen gemaakt als het gaat om een dierwaardige veehouderij’, merkt De Jong op. Hij noemt ook het achterwege blijven van de snavelbehandeling en het terugdringen van fijnstofemissies. Wat nog aandacht vraagt, zijn een aantal ingrepen bij moederdieren en kalkoenen. Er loopt veel onderzoek om alle ingrepen te kunnen uitfaseren. ‘Maar het is nog niet zover dat dat verantwoord kan.’

Handen tekort

Ander punt is het doden van eendagshaantjes. Ze opfokken is uit het oogpunt van duurzaamheid minder gewenst. Het geslacht bepalen in het broedei biedt uitkomst, maar de hoge kosten daarvoor moeten wel worden terugverdiend. Ook de wijze van pluimveevangen staat ter discussie. ‘Voor rechtopvangen hebben we als sector gewoon de mankracht niet.’

In de gesprekken over het convenant verwacht De Jong dat andere partijen ook vraagtekens plaatsen bij de groepsgrootte waarin pluimvee nu wordt gehouden. Bang voor die discussie is de vakgroepvoorzitter niet. Zijn achterban heeft door de jaren heen bewezen snel te kunnen schakelen, als daar een verdienmodel bij past. ‘Schaalverkleining is prima, mits dat niet ten koste gaat van het inkomen van de pluimveehouder.’