'Blijf geloven in het sprookje van eerlijke handel'

Een van de uitgangspunten van de WTO is namelijk dat je je handelspartners gelijk behandelt, zonder discriminatie. Maar we gaan van crisis naar crisis – corona, oorlog, droogte – en de honger in de wereld neemt toe. Ruim 20 miljoen ton granen ligt geblokkeerd in Oekraïne. Zeker dertig landen beperken daarom hun eigen voedselexport en bouwen zo voorraden op voor hun eigen bevolking. Daardoor wordt de crisis nog erger: er komt minder op de wereldmarkt en prijzen stijgen zo nog verder.

De armste landen worden het slachtoffer. Met de internationale spanningen en een recessie om de hoek moest er daarom een onderhandelingsresultaat komen. Ga er maar aan staan: 164 landen die alle kunnen dreigen met een veto. Op het moment dat ik dit schrijf, donderdagochtend, werd er nog onderhandeld, maar er leek steun te zijn om het wereldvoedselprogramma van de Verenigd Naties vrij te stellen van importheffingen.

Veel moeilijker liep de discussie over voedselvoorraden. Oogsten opkopen van jouw boeren mag, maar onder bepaalde voorwaarden. Je mag bijvoorbeeld die overheidsvoorraden niet exporteren. India doet dat wel en door de hoge graanprijzen maken ze in dat land zelfs winst.

Je kunt het ontwikkelingslanden niet kwalijk nemen dat ze noodmaatregelen nemen om hun eigen bevolking te beschermen, maar wel dat ze gesubsidieerd boeren elders het leven zuur maken.

Er is veel kritiek op de WTO, maar je kunt het de organisatie niet kwalijk nemen dat er weinig resultaat wordt geboekt. De club werd niet opgericht om crises op te lossen, zoals de oorlog in Oekraïne. Het is een juridische organisatie die regels vaststelt en handhaaft voor internationale handel.

De verwachtingen waren begin vorige week hooggespannen. Iemand betitelde de week als 'make or break'. Eerlijke handel klinkt mooi, maar net als in sprookjes is de werkelijkheid anders. De wereldhandel wordt gedomineerd door een paar grote spelers. Toch zal er de komende jaren worden onderhandeld over een WTO 2.0. Doel moet zijn dat handel werkt voor gewone mensen en regelt dat er voldoende, duurzaam voedsel is. Voor alle landen geldt daarom dat ze zuinig moeten zijn op hun boeren en hun mogelijkheden om te blijven produceren.