Vogelbeschermer: 'Kiekendief is in Flevoland een mysterie'

De bruine kiekendief is hét symbool van Flevoland, maar hoeveel er precies rondvliegen, is in grote delen van de provincie een mysterie. Daarom start Landschapsbeheer Flevoland een inventarisatie. Boeren zijn daarbij onmisbaar.

Vogelbeschermer%3A+%27Kiekendief+is+in+Flevoland+een+mysterie%27
© Joost de la Court

Akkerbouwer Robert Timmerman uit Biddinghuizen ziet vaak kiekendieven overkomen, vooral de bruine of blauwe exemplaren. 'Maar ze stoppen hier nooit of vliegen een extra rondje. Terwijl ik ze hier graag zou hebben, zodat ze achter de muizen aangaan die in mijn percelen rode biet of peen zitten.'

De waarnemingen van de boer in Oostelijk Flevoland zijn exemplarisch, stelt projectbegeleider Jan Nagel van Landschapsbeheer Flevoland vast tijdens een bezoek aan Timmerman. 'De kiekendief komt hier voor, maar is in dit deel van de provincie eigenlijk nog een mysterie. We weten niet hoeveel het er zijn en waar ze precies broeden.'


In kaart brengen

Zijn organisatie is daarom door de provincie gevraagd de soort in dit deel en in Zuidelijk Flevoland in kaart te brengen, samen met het Kenniscentrum Akkervogels. Dat gebeurt vanaf dit voorjaar met het vormen van een vogelwacht en een eerste zoekdag op 7 mei.

Als er bij de buren meer te halen valt, dan gaat de kiekendief daarheen

Jan Nagel, projectbegeleider bij Landschapsbeheer Flevoland

Bij het ontginnen van Flevoland wisten bruine kiekendieven de nieuwe polders goed te vinden. Er was ruim voldoende voedsel te vinden en de grote rietvelden boden volop broedgelegenheid. 'In die begintijd waren er honderden broedparen, maar hoeveel het er nu provinciebreed zijn is onbekend', zegt Nagel.


Noordoostpolder

Dat komt omdat alleen in de Noordoostpolder is bijgehouden hoeveel kiekendieven er jaarlijks broeden, nu zo'n twintig paartjes. In Oostelijk en Zuidelijk Flevoland worden wel kiekendieven waargenomen, maar waar die broeden, is niet precies bekend.

Een deel van deze kiekendieven houdt zich volgens de projectbegeleider in de Oostvaardersplassen of in de rietkragen langs de Randmeren op, maar jaagt op boerenland. 'Er zullen zeker ook bruine kiekendieven buiten de natuurgebieden broeden, langs tochten en vaarten of in het graan. Hoeveel het er zijn, is nog nooit onderzocht.'


Vrijwilligers gezocht

Daarom is Landschapsbeheer Flevoland op zoek naar vrijwilligers die waarnemingen willen doen langs bepaalde routes en naar boeren die dit willen doen op hun percelen.

Vooral boeren zijn ideale waarnemers, vindt Nagel, omdat ze zo vaak op hun eigen land aan het werk zijn. 'Ze zien veel en de meeste boeren vinden het ook leuk om hun waarnemingen te delen. Je kunt tijdens het aanaarden van de aardappelruggen wel naar je gps-schermpje staren, maar regelmatig goed om je heen kijken lijkt mij toch leuker.'


Vrijwilligers van Landschapsbeheer Flevoland inventariseren de bruine kiekendief in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland, onder wie akkerbouwer Robert Timmerman (rechts) uit Biddinghuizen.
Vrijwilligers van Landschapsbeheer Flevoland inventariseren de bruine kiekendief in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland, onder wie akkerbouwer Robert Timmerman (rechts) uit Biddinghuizen. © Joost de la Court

Aan Timmerman zal het niet liggen. 'Ik bied dieren graag een natuurlijke nestgelegenheid.' Hij heeft op zijn erf een veelzijdige leefomgeving gecreëerd voor vogels en insecten. Een brede houtsingel met bomen, struiken, een gevarieerde kruidlaag en nestkasten moeten het de dieren extra naar de zin maken.

De akkerbouwer neemt dan ook veel vogels waar, zoals diverse uilensoorten, boeren- en huiszwaluwen, maar ook buizerds en kraaien. En dus af en toe een overvliegende kiekendief. Verder doet hij zijn best wilde bijen naar het erf te lokken.


Niet klepelen

Ook bij de watergangen langs zijn percelen is Timmerman actief en wel met ecologisch slootkantbeheer. Door de walkanten niet te klepelen, maar de begroeiing na het maaien af te voeren. En door in de winter delen van de rietkraag te laten staan. Hierdoor krijgen diverse planten- en kruidensoorten een kans en vinden dieren ook buiten het broedseizoen meer beschutting.

'Maaien en afvoeren zijn kostbaarder en zorgen voor meer werk, bijvoorbeeld omdat je het maaisel ook moet composteren. Bij ecologisch beheer komt veel kijken.' Via de pilot 'Aangepast slootkantenbeheer' krijgt de akkerbouwer het meerwerk vergoed.


Riet

Nagel is blij met de inspanningen van Timmerman. De ruigte die langs de slootkanten ontstaat, is volgens hem een ideale nestgelegenheid voor vogels als de kiekendief, van oudsher een moerasvogel. 'Ze nestelen vooral in het riet om hun broedsel te beschermen. Meer nog dan in graanpercelen of op grasland.'

Dat de roofvogelsoort bij Timmerman desondanks nog niet toehapt, is volgens de projectbegeleider zuiver toeval. 'De kiekendief is een rasopportunist. Als bij de buren meer te halen valt, dan gaat hij daarheen.'


Veel graan

Omdat in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland veel graan wordt geteeld, is het des te belangrijker ook daar een vogelwachtgroep te starten, vindt Nagel. 'We dachten dat de kiekendieven alleen langs de tochten zaten, maar ze broeden ook in graanvelden of in percelen luzerne. Vroeg nesten signaleren en vastleggen kunnen dan helpen om ongelukken te voorkomen.'

Daarbij speelt het verloop van het groeiseizoen een grote rol, weet de projectbegeleider. 'Bij een vroege en warme zomer gaan de maaidorsers eerder het land op. Dan moet je goed opletten. De jongen zijn dan nog niet vliegvlug. Maar ook de maaiboot moet zijn maaisel niet boven op een nest droppen. Bij het broeden zie je de vogels nauwelijks, dus communiceren tussen vogelwachters en boeren is belangrijk bij het beschermen van deze vogels.'

Nagel hoopt dat komend broedseizoen een duidelijker beeld schept waar de kiekendieven van Oostelijk en Zuidelijk Flevoland zich bevinden. 'Als mensen ze zien, kunnen ze het altijd aan ons doorgeven.'


Bruine kiekendief nestelt vooral in het riet

De bruine kiekendief is een roofvogel uit de familie van de havikachtigen. De vogel is 48 tot 56 centimeter lang. De mannetjes zijn kleiner dan de vrouwtjes. Het dier vliegt meestal laag over moerassen en rietvelden met de voor alle soorten kiekendieven kenmerkende houding: een golvende vliegbeweging, met de vleugels in een ondiepe V-vorm. De bruine kiekendief is in Nederland een vrij schaarse broedvogel waarvan de aantallen geleidelijk dalen. In 2018-2020 werd het aantal broedparen geschat op tussen de 800 en 1.100. De aantallen nemen af door intensivering van de landbouw, verdroging en doordat rietvelden veranderen in moerasbos. De roofvogel is een doortrekker en vooral te vinden langs de kusten van het IJsselmeer, het benedenrivierengebied en het deltagebied in Zeeland. Het nest van de bruine kiekendief ligt meestal verborgen in het riet en telt doorgaans drie tot zes witte eieren.

Bekijk meer over:

Lees ook

Marktprijzen

Meer marktprijzen

Laatste nieuws

Nieuwste video's

Kennispartners

Meest gelezen

Nieuw op MechanisatieMarkt.nl

Meer advertenties

Vacatures

Weer

  • Zaterdag
    14° / 8°
    20 %
  • Zondag
    15° / 6°
    20 %
  • Maandag
    11° / 7°
    95 %
Meer weer