Led maakt jaarrond produceren mogelijk

Achtergrond Glasgroenten Marieke Verbiesen 23 maa 2022 om 06:30uur

De glastuinbouw is aan het verduurzamen. Dat moet van de overheid. Maar het gebeurt ook met het oog op een toekomstbestendige sector. De energiecrisis en de oorlog in Oekraïne maken eens temeer duidelijk dat de glastuinbouw van het gas af moet. Wat zijn de alternatieven en zijn ze haalbaar en betaalbaar? Dit keer: ledverlichting.

4 hectare snackkomkommers op draad met daarboven rijen ledverlichting. Het lichtspectrum is specifiek afgesteld op deze teelt, zodat Ad Verhoeven jaarrond een constante productie kan draaien. Maar dat is niet altijd zo geweest, benadrukt de komkommerteler uit het Brabantse Prinsenbeek. 'Het duurde vier jaar voordat we wisten hoe we het spectrum voor alle omstandigheden kunnen afstellen. We weten nu precies hoeveel gram we per hoeveelheid licht kunnen produceren. Valt het weer een dag tegen, dan voegen we led toe.'

Verhoeven is een van de eerste snackkomkommertelers die in 2017 is begonnen met belichten via led. De keuze was eenvoudig: 'Led is duurzaam en zorgt jaarrond voor een constant klimaat in de kas.'

Verschil met traditionele lampen

Bij de traditionele kweeklampen (HPS of Son-T) komt veel warmte vrij en die heeft de komkommerteler niet altijd nodig. 'Als het klimaat in de kas door HPS te hoog wordt, dan gaan de ramen open en ben ik de warmte kwijt, maar ook de CO2. Dat heb ik liever in de hand, en met led kan dat. Warmte houd ik nu langer vast met schermdoeken. Als ik extra warmte nodig heb, dan stook ik de WKK-installatie een beetje op.'

We weten nu precies hoeveel gram we per hoeveelheid licht kunnen produceren

Ad Verhoeven, komkommerteler in Prinsenbeek

Led is kostenbesparend. Verhoeven: 'Ledlampen verbruiken veel minder energie dan traditionele lampen en ze gaan minstens twee keer zo lang mee.' De komkommerteler bespaart naar eigen zeggen 40 tot 45 procent aan elektra. 'Energie die je niet hoeft in te kopen, is altijd een besparing. Zeker in deze tijden met de hoge energieprijzen.'

Afgelopen winter nog heeft Verhoeven uitgebreid met een nieuwe ledlamp met een aangepast spectrum en met betere efficiëntie op elektra. 'Maar met deze extreem hoge energieprijzen is er geen kruid tegen opgewassen. Ik hoop dat de prijzen gauw weer gaan zakken.'

Witte chrysanten

Ook Martijn Duijvesteijn prijst zich gelukkig met zijn ledlampen. Sinds de zomer van 2020 is op de gehele 6 hectare kassen led geïnstalleerd, waarbij het aandeel led een derde van het totaal gegeven licht is. Samen met zijn broer Wouter runt hij Beyond Chrysant in het Zuid-Hollandse Hoek van Holland dat witte chrysanten teelt voor de Oost-Europese markt.

Duijvesteijn heeft gewacht tot onderzoeken uitwezen dat ledverlichting ook in de chrysantenteelt voordelen opleverde. 'Bedrijfseconomisch is verduurzamen voordelig', beargumenteert hij. 'Maar het gaat ook om intrinsieke motivatie. We willen het graag goed doen.'

• Lees ook: Erik Stappers: 'Led is energiezuinig en geeft flexibiliteit'

De chrysantenteler produceert met led meer gewas per vierkante meter omdat hij de belichtingsintensiteit is gaan vergroten. Hij schat in dat hij 1,3 megawatt stroom per uur heeft bespaard ten opzichte van het gebruik van traditionele HPS-lampen. Dat komt neer op bijna 600.000 euro stroomkosten, alleen al afgelopen winter. Dat rekensommetje is leuk, weet de teler, maar de investering van 14,50 per vierkante meter is ook aanzienlijk en met de huidige energieprijzen is de terugverdientijd een stuk korter geworden.

Wikken en wegen

Toch denken Martijn en Wouter Duijvesteijn erover volledig over te gaan op led. 'Maar de situatie rond de energieprijzen is nu zo onzeker en met de ontwikkelingen van onze afzetmarkt in Oost-Europa vinden we het niet verantwoord om deze keuze te maken. Aan de andere kant is het een rendabele investering, omdat we met led besparen op onze energiekosten. Het is wikken en wegen.'

De conclusie: led draagt bij aan de verduurzaming van de glastuinbouw. 'Het is puur energie', zegt Verhoeven.

Ad Verhoeven, komkommerteler in Prinsenbeek © Corné Clemens

De opkomst van led in de glastuinbouw

Elektra kan op meerdere manieren worden omgezet in licht. Op dit moment is led wereldwijd de grootste toepassing. Alle traditionele lichtbronnen zoals gloeilampen, tl- en halogeenverlichting, worden al veel minder toegepast. De eerste voorzichtige stapjes op onderzoeksgebied vonden vijftien jaar geleden plaats. De eerste commerciële toepassingen deden rond 2010 hun intrede. Sinds 2013 is de toepassing van led exponentieel aan het groeien. Led is energiezuinig en flexibel. Het feit dat een teler zelf het kleurspectrum kan kiezen, is relevant voor de tuinbouw. Dat biedt veel mogelijkheden om planten te laten groeien en te sturen in de richting die een teler wil.